AZƏRBAYCANIN İSTİQLAL YOLUNUN İLK ZİRVƏSİ

1990-cı il yanvarın 19-dan 20-nə keçən gecə birbaşa Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası Mərkəzi Komitəsinin baş katibi Mixail Qorbaçovun əmri ilə SSRİ Müdafiə Nazirliyi, Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi və Daxili İşlər Nazirliyinin qoşun hissələri Bakıya və Azərbaycanın bir neçə rayonuna yeridilib, dinc əhali ağır texnikadan və müxtəlif tipli silahlardan atəşə tutularaq kütləvi qətlə yetirilib. Sovet ordusunun xüsusi təyinatlı dəstələrinin və daxili qoşunların iri kontingentinin Bakını zəbt etməsi xüsusi qəddarlıq və misli görünməmiş vəhşiliklə müşayiət edilib.
Belə ki, fövqəladə vəziyyətin tətbiqi əhaliyə elan olunanadək hərbi qulluqçular 82 nəfəri amansızcasına qətlə yetirmiş, 20 nəfəri ölümcül yaralamışlar. Fövqəladə vəziyyət elan edildikdən sonra isə yanvarın 20-də və sonrakı günlərdə Bakı şəhərində 21 nəfər öldürülmüşdür. Fövqəladə vəziyyətin elan olunmadığı rayonlarda yanvarın 25-də Neftçala, yanvarın 26-da Lənkəranda daha 8 nəfər qətlə yetirilmişdir. Ümumilikdə 131 nəfər öldürülmüş, 744 nəfər yaralanmış, 841 nəfər qanunsuz həbs olunmuş, 200 ev və mənzil, 80 avtomaşın, o cümlədən təcili yardım maşınları, yandırıcı güllələrin törətdiyi yanğın nəticəsində dövlət əmlakı və şəxsi əmlak məhv edilmişdir.
20 Yanvar hadisəsi milli məfkurənin inkişafına təkan vermiş hadisədir. 20 Yanvar Azərbaycan tarixində təkcə faciə deyil, Azərbaycanın istiqlal yolunun ilk zirvəsi, milli məfkurəmizin azadlıq istəyinin oyanış günüdür. Bu, uzun illər sovet imperiyasının əsarətində yaşayan xalqın azadlıq səsini ucaltdığı, öz suverenliyi uğrunda cəsarət nümayiş etdirdiyi şərəfli bir tarixdir.
Ulu Öndərin mərdliyi və siyasi iradəsi sayəsində 20 Yanvar hadisələri öz hüquqi və siyasi qiymətini almışdır. Azərbaycan xalqının başına gətirilən qanlı faciəyə ilk siyasi-hüquqi qiyməti verən, təhlükələrdən çəkinməyərək Sovet hakimiyyətinin bu əməlinə etiraz edən Ümummilli lider Heydər Əliyev oldu. 1990-cı il yanvarın 21-də Sovet rejiminin qadağalarına rəğmən, həyatını təhlükə qarşısında qoyaraq Azərbaycanın Moskvadakı daimi nümayəndəliyinə gələn Ulu Öndər Heydər Əliyev qanlı faciənin təşkilatçılarını dünya ictimaiyyəti qarşısında ittiham etdi, ifşaedici və cəsarətli bir bəyanat verdi.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Məclisi 20 Yanvar faciəsinə ilk siyasi qiymət verən 21 noyabr 1990-cı il tarixli qərar qəbul etdi. Daha ətraflı »

Tərtərdə Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı Elman Hüseynovun şəhadətə qovuşmasının 32-ci ildönümünə həsr olunan tədbir keçirilib. Tədbirdə Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin, rayon ictimaiyyətinin nümayəndələri, qəhrəmanın döyüş yoldaşları, şəhid ailələri, qazilər və qəhrəmanın ailə üzvləri iştirak ediblər. Tədbir iştirakçıları əvvəlcə Milli Qəhrəmanın və torpaqlarımızın azadlığı uğrunda şəhid olmuş vətən oğullarının xatirəsini bir dəqiqəlik sükutla yad edib, qəhrəmanın büstü önünə tər gül dəstələri qoyublar.
Sonra Elman Hüseynovun həyat və döyüş yolu haqqında məlumat verilib.
Elman Hüseynovun döyüş yoldaşları onunla bağlı xatirələrini bölüşüblər.
Qəhrəmanın ailə üzvləri şəhid ailələri adından onlara göstərilən diqqət və qayğıya görə möhtərəm Prezident cənab İlham Əliyevə və Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevaya öz minnətdarlıqlarını bildiriblər.

Şəhid Şamil İsmayıllıya həsr olunan tədbir

Azər Məmmədov adına Dəmirçilər kənd tam orta məktəbin məzunu, Dəmirçilər kənd sakini şəhid İsmayıllı Şamil Kamil oğlunun anadan olduğu gün münasibəti ilə şəhidin abidə kompleksinin qarşısında anım mərasimi keçirildi.
Məktəbin müəllim və şagird kollektivi tədbirdə fəal iştirak etdilər. Tədbiri giriş sözü ilə məktəbin müəllimi Şükür Tağıyev açaraq dedi ki, Şamil 4 yanvar 1992-ci ildə Dəmirçilər kəndində anadan olmuşdur. 2020-ci ildə 44 günlük Vətən müharibəsində iştirak etmişdir. Cəsur döyüşçü məktəbimizin fəal və vətənpərvər şagirdi idi. Minamyot-cu Şamil Suqovuşan uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına şəhid oldu.
Şəhidin dəfn mərasimi günü çox ağır döyüşlər davam edirdi. Rayonumuz dayanmadan düşmən tərəfindən atəşə tutulurdu. Buna baxmayaraq, rayon rəhbərliyi, döyüş yoldaşları, kənd sakinləri doğmaları ilə bərabər onu son mənzilə yola salmağa gəlmişdilər. Şəhid Şamil İsmayıllının 2 qız övladı halhazırda Dəmirçilər kənd məktəbində təhsil alır.
Anım mərasimində çıxış edənlər onun cəsurluğu və cəsarəti haqqında ağızdolusu danışdılar və xatirələrini dilə gətirdilər.

RUHUN ŞAD OLSUN, KOMANDİR!

Uğrunda döyüşdüyün torpaqlar indi azaddır! Çox sevdiyin Şuşa şəhəri doğma sakinlərini qoynuna alıb. Gözəlliyindən doymadığın Cıdır düzündən ətrafa yayılan musiqi sədaları qayalarda əks-səda verərək, bizim qalib, müzəffər xalq olduğumuzu dünyaya çatdırır.
Şuşaya aparan yollar da qısalıb. Möhtəşəm Zəfər yolu çəkilib.
Artıq 10 minə yaxın məcburi köçkün öz doğma yurd-yuvasına qayıdıb. Bu proses uğurla davam edir. Sevinc-sevincə qarışır. Bu il Xankəndi şəhərinin sakinləri də Yeni ili doğma ocaqlarında qarşıladılar.
Bütün bunlar şəhid qardaş və bacılarımızın, qazilərimizin qəhrəmanlığı sayəsində mümkün olub.
Azərbaycan öz ərazi bütövlüyünü, suverenliyini bərpa edib. Möhtərəm Prezidentimiz İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2025-ci il “Konstitusiya və Suverenlik ili” elan edilib.
Xalqımız bu yolda canından keçən oğullarını heç zaman unutmayacaq, komandır.
Ruhun şad olsun!
* * *
Hüseynov Elman Süleyman oğlu 1952-ci il fevral ayının 28-də Tərtər rayonunun İlxıçılar kəndində anadan olub. 1958-1968-ci illərdə Azad Qaraqoyunlu kənd məktəbində orta təhsil alıb. 1968-ci ildə Azərbaycan Politexnik İnstitutuna daxil olub və 1973-cü ildə həmin institutun hidromeliorasiya fakültəsini bitirib. 1973-1975-ci illərdə Gürcüstanda zabit kimi hərbi xidmətdə olub. 1991-ci il sentyabr ayına qədər rayonda müxtəlif rəhbər vəzifələrdə işləyib. 1991-ci il sentyabr ayının 22-də rayonda Ərazi Özünümüdafiə Qərargahı təşkil edib, onun rəisi olub. 1991-ci il noyabrın 12-də “Tərtər Özünümüdafiə Batalyonu”na ilk komandir təyin edilib. Əvvəllər işlədiyi rəhbər vəzifələrdə yüksək təşkilatçılıq qabiliyyəti əldə etmiş Elman Hüseynov ilk komandir kimi Tərtər Özünümüdafiə Batalyonunun o dövrdəki siyasi oyunlara cəlb edilməsinə yol verməyəcəyini və yalnız doğma torpağımızın azğın ermənilərdən təmizlənməsinədə iştirak edəcəyini qarşıya məqsəd qoymuşdu. Batalyona komandirlik etdiyi müddət ərzində də bu məqsədinə nail olmuşdur. O, şəhid olandan sonra da batalyon bu məqsəd uğrunda mübarizəni davam etdirdi. Daha ətraflı »

Azər Məmmədov adına Dərmirçilər kənd tam orta məktəbinin müəllim və şagird kollektivinin iştirakı ilə Dəmirçilər kəndinin girişində şəhid polis mayoru Vahid Tağıyevin xatirə lövhəsinin qarşısında açılış tədbiri keçirilib. Tədbiri giriş sözü ilə məktəbin veteran müəllimi, Vahid Tağıyevin müəllimi olmuş Oktay Məmmədov açıb. Qeyd edilib ki, Vahid Tağıyev cəsarətli, qorxmaz bir polis zabiti olmuşdur. Erməni işğalçılarının Vətənimizə qarşı torpaq iddiaları başlayanda, Vahid Tağıyev Rusiyanın Murmansk vilayətində yüksək rütbəli və vəzifəli şəxs kimi fəaliyyət göstərirdi. Lakin Vətənə məhəbbət və bağlılıq onu doğma yurduna qayıtmağa vadar etdi. Bir neçə il polis orqanlarında yüksək vəzifələrdə çalışdı. Nəhayət, doğma Tərtər rayonunun polis şöbəsinə təyinat aldı. Cəsur döyüşçü Vahid Tağıyev 1994-cü ildə aprelin 15-də Çaylı kəndi uğrunda gedən döyüşlərdə qəhrəmancasına həlak oldu. Ölkə rəhbərliyinin göstərişi ilə onu 2 saylı Şəhidlər Xiyabanında dəfn etdilər. Ölümündən sonra “Vətən uğrunda” medalı ilə təltif edilib.
Tədbirdə Oktay müəllim şəhidlə bağlı bir xatirəsini də danışdı.
–Mən Vahid Tağıyevin müəllimi olmuşam. Tərtər rayon Polis Şöbəsində işləyəndə, anası Bəsti xala mənə dedi ki, uzun müddət Vahidin həsrətini çəkmişəm. İndi rayonda işləyir. Səni eşidər, ona de ki, heç olmasa iki gündən bir axşamlar evə gəlsin, onu bağrıma basım, sevinim. Mən səhərisi gün Vahid müəllimin otağına gəldim. Gördüm ki, otaqda çarpayı qoyub yatıb. Dedim, Bəsti xala sənə həsrətdir. Axşamlar evə gəl. Mənə dedi ki, müəllim, sən mənə məktəbdə dərs demisən. İndi Vətən dardadır, gedə bilmirəm. Bu, başqa dərsdir, həyat dərsidir, müəllim.
Tədbirdə müəllimlər və kənd sakinləri Vahid Tağıyev haqqında xatirələrini danışdılar. Sonda tədbir iştirakçıları “Şəhidlər ölməz, Vətən bölünməz” şüarı ilə şəhidlərimizi böyük ehtiramla yad etdilər. Vahid Tağıyevin 3 övladı var. Oğlu Ramil atasının yolunu davam etdirib. Hal-hazırda polis polkovnikidir. Bakı Baş Polis İdarəsində rəis müavini işləyir.

Oktay Məmmədov,
veteran müəllim

NƏSİLLƏRƏ NÜMUNƏ

Kim bu cənnət vətə-nin uğrunda olmaz ki fəda?
Şühəda fışqıracaq torpağı sıxsan şühəda!

Mehmet Akif Ərsoy

Biz qəhrəmanlıq tariximizi kitablardan oxumuşduq. Günlərin bir günü bu tarixi özümüzün yazacağımızı bilməzdik. Tarix yazan oğullarla eyni məkanda yaşayacağımızı ağlımıza belə gətirməzdik.
Elə ki, dağların başında tonqal alovlandı, demək, Vətən dardadır. Vətən çağırır, Vətən bizə oğul deyir.
Mənim yaşadığım rayon cəbhə xəttində yerləşirdi. Demək olar ki, Tərtər 30 ildən çox müddətdə topun ağzında yaşadı. Tərtərdə hər kəs müharibə iştirakçısıdır. Çünki biz müharibəni yaşamışıq… müharibəni görmüşük. Son 44 günlük İkinci Qarabağ savaşında Tərtərə “İkinci Stalinqrad” deyirdilər.
Atam bizi uşaqlıqdan vətənpərvər böyüdüb. Mənim və qardaşımın kitabla ilk tanışlığımız Cavanşir Məmmədovun müəllifi olduğu “Tərtər şəhidləri” kitabı olmuşdur. Mən Tərtərin qəhrəmanları haqqında məlumatları tək kitablardan öyrənməmişəm, atamın xatirələrindən dinləmişəm, o xatirələrlə böyümüşəm. Atam hər zaman o xatirələri necə danışırdısa, sanki mən də özümü orada olduğum kimi hiss etmişəm. Atamın müharibə haqqında, keçdiyi döyüş yolu haqqında uzun-uzun danışması üçün ona bir sual verməyimiz bəs edirdi hər zaman.
Mən bu yazını Azərbaycanın Milli Qəhrəmanı, uşaqlıqdan həmişə haqqında atamın xatirələrini dinləyərək böyüdüyüm əfsanəvi Qəhrəman Vəzir Orucov haqqında yazıram.
Vəzir Orucov 26 dekar 1956- ci ildə Tərtər rayonunun Xoruzlu kəndində anadan olmuşdur. Qarabağ müharibəsi başlayanda, o, Rusiyanın Arxangelsk vilayətində yaşayırdı.
1992-ci ildə Vətənə qayıdır və Tərtər Özünümüdafiə Batalyonuna qatılır. O, Həsənqaya, Göyarx, Madagiz (Suqovuşan), Akop Kamari, Sərsəng Su Anbarı, Çıldıran uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak etmişdir.
Atam Vəzir Orucovun doyüş yoldaşı, onun qəhrəmanlıqlarının şahidi olub. Ona görə də ondan – Qarabağ müharibəsi iştirakçısı, Qarabağ Müharibəsi Veteranları və Şəhid Ailələri İctimai Birliyinin sədri Suliddin Yusibovdan müsahibə aldım:
– Ata, mən Vəzir Orucovdan yazıram. Bu ad sənə nə deyir?
– Qəhrəmanlıq! Cəsurluq!
–Onunla çiyin-çiyinə vuruşmusan, videoda görmüşəm, döyüşçü kimi necə idi?
– Kaş ki, mənim kimi 50 döyüşçü həlak olardı, Vəzir sağ qalardı. Yüzlərlə erməni öldürüb, yüzlərlə adamı xilas edib. Səkkiz əməliyyat keçirdik, 24 gün döyüşdük, heç 20 şəhidimiz olmadı. Çardaxlı, Ayı heykəli, Drambom, Levonarx, Alışan meşəsi və onlarla ərazidə birlikdə döyüşdük. Vəzir Orucov təkbaşına kəşfiyyata gedər, düşmən mövqelərini dəqiqləşdirərdi, əsgərlərini güdaza veməzdi. Bir dəfə Vəzirə dedim ki, biz bunları qırırıq, onlar da bizimkiləri şəhid edirlər. Ölən düşmənlərin yerinə Xankəndidən yenə ermənilər gələcəklər. Dedi ki, narahat olma, onları da məhv edəcəyik. Uzaqgörənliklə deyilmiş fikir… Daha ətraflı »

Şəhid Polad Ərəbov

“Müharibə ana fəryadıdır, qara örpəklər və bu örpəklər altında gəlinlərin ağaran saçları, ata həsrətli körpələrin nisgilidir”. Bu sözləri şəhid Polad Ərəbovun qardaşı, müharibə veteranı, keçmiş məcburi köçkün Nemət Ərəbov deyir.
–Müharibənin necə dəhşətlər gətirdiyini bizim kimi ailələrdən daha yaxşı bilən olmaz, məncə,– deyərək, söhbətə başlayır şəhidimizin qardaşı.
–Qardaşım Ərəbov Polad Şəmşir oğlu 1967-ci il may ayının 15-də Ağdərə rayonunun Umudlu kəndində doğulub. Orta təhsilini həmin kənd orta məktəbində alıb. Orta məktəbi bitirdikdən sonra 1985-1987-ci illərdə keçmiş Sovet Ordusu sıralarında həqiqi hərbi xidmət keçib. Xidmətini başa vurduqdan sonra doğma rayonuna, kəndinə qayıdıb. O, evin 6-cı uşağı idi. Biz aildə 7 qardaş, 3 bacı olmuşuq. Evimizin ən şən uşağı Polad idi. Hər dəfə onu xatırlayanda, gözlərim önünə ancaq gülər üzü gəlir. Danışıb gülməyi çox sevərdi. Hamıyla mehribancasına davranar, hərəni öz dili ilə dindirərdi. Həmişə çalışırdı ki, sözləri heç kimin xətrinə dəyməsin.
Əsgərlikdən gəldikdən bir müddət sonra, 1990-cı ildə Ağdərə rayon Polis şöbəsində işləməyə başlayıb. Həmin vaxtlarda ermənilər bizim rayonlarımıza, kəndlərimizə hücum edirdilər. Bizim də kəndimizdə özünümüdafiə dəstələri yaradılmışdı. Kəndin cavanları həmin dəstələrin tərkibində kəndimizi müdafiə edirdilər. Mən 1991-ci il dekabrın 19-da ayağımdan yaralandım. 1992-ci il fevralın 28-də kəndimizin əhalisi kənddən çıxdı. Tərtər rayonunda məskunlaşdıq. Ancaq qardaşım Polad polis yoldaşları ilə birlikdə mübarizəni davam etdirirdi. Daha ətraflı »

1972-ci il avqust ayının 4-də Tərtər rayonunun Sarov kəndində anadan olub. Həmin kənddə orta məktəbi bitirib. 1990-cı ilin noyabr ayından 1992-ci ilin əvvəlinədək keçmiş Sovet Ordusu sıralarında həqiqi hərbi xidmətdə olmuşdur. SSRİ-nin dağılması ilə əlaqədar olaraq Sovet Ordusu sıralarından qayıtdıqdan sonra erməni işğalçılarına qarşı mübarizə aparmaq üçün Milli Orduya daxil olub. 703 saylı hərbi hissədə Tərtər batalyonunun tərkibində Ağdərə bölgəsində erməni işğalçılarına qarşı aparılan döyüşlərdə iştirak edib. 1992-ci il noyabr ayının 17-də Ağdərə bölgəsinin Vəng kəndi ərazisində gedən döyüşlərdə şəhid olub. Həmin gün onun cəsədini döyüş yerindən götürmək mümkün olmamışdı. Digər 13 nəfərlə birlikdə 2 ay sonra, 17-18 yanvar 1993-cü il tarixdə bu ərazi düşməndən azad edildikdən sonra onun cəsədi oradan götürülüb doğma kəndə gətirilib orada torpağa tapşırıldı. Sarov kənd qəbiristanlığında dəfn edilib.
Subay idi. Valideynləri Tərtər rayonunun Sarov kəndində yaşayıblar.

1970-ci il avqust ayının 30-da Tərtər rayonunun Poladlı kəndində anadan olub. Mamırlı kənd orta məktəbində orta təhsil alıb. Orta təhsilini başa vurduqdan sonra 1987-1989-cu illərdə keçmiş Sovet Ordusu sıralarında həqiqi hərbi xidmətdə olub. 1992-ci ildən Milli Ordu sıralarında erməni quldurlarına qarşı mübarizəyə başlayıb. Milli Ordu sıralarında xidmət etdiyi müddətdə Ağdərə rayonunun yaşayış məntəqələrinin erməni işğalçılarından təmizlənməsi uğrunda gedən döyüşlərdə iştirak edib. 1993-cü il aprel ayının 3-də Ağdərə bölgəsinin “Qlobus” yüksəkliyi uğrunda gedən ağır döyüşlərdə şəhid olub. Poladlı kənd qəbiristanlığında dəfn edilib.
Ailəli idi. Ailəsi Tərtər rayonunun Poladlı kəndində yaşayır.

Birinci Qarabağ müharibəsində itkin düşmüş və şəxsiyyəti müəyyənləşdirilən şəhidlərdən olan Mustafayev Möhübbət Qənimət oğlu Tərtər rayonunda dəfn edilib.
Şəhidin qarşılanma mərasimində Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Müstəqim Məmmədov, Kəlbəcər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Azər Qocayev, hüquq mühafizə orqanlarının rəhbərləri, dövlət qulluqçuları, şəhər sakinləri, şəhidin ailə üzvləri, qazilər, idarə, müəssisə və təşkilatlarının kollektivləri, İctimai Birlik rəhbərləri, təhsil, səhiyyə və mədəniyyət işçıləri, KİV-nin nümayəndələri, ictimaiyyət nümayəndələri və din xadimləri iştirak ediblər.
Şəhidlər Abidə-Kompleksində şəhidlə vida mərasimi keçirilib. Qafqaz Müsəlmanları İdarəsinin səlahiyyətli nümayəndəsi, Tərtər Cümə Məscidinin imamı Sadiq Cəfərov şəhidin ruhuna dualar oxuyub.
Vida mərasimində Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Müstəqim Məmmədov və Kəlbəcər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Azər Qocayev çıxış edərək şəhidlərimizə Allahdan rəhmət, yaxınlarına səbr diləyiblər. Müzəffər Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə 44 günlük Vətən müharibəsində hərbçilərimizin göstərdiyi rəşadətdən danışaraq, qazanılan tarixi qələbə ilə şəhidlərimizin qanının yerdə qalmadığını vurğulayıblar. Daha ətraflı »