“Kənd təsərrüfatının inkişafı prioritet məsələdir. Bu, sosial, iqtisadi sahədir, qeyri-neft sektorunun inkişafı üçün dəstəkdir.”                                                                                                 İlham Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

Kənd təsərrüfatı – ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsində, iş yerlərinin yaradılmasında, kənd yerlərinin inkişafında mühüm rol oynayan fundamental iqtisadi sahədir. İqlim dəyişikliyi, əhalinin artımı və ərzaq bazarında rəqabətin artması kimi qlobal çağırışlar fonunda kənd təsərrüfatının dəqiq, aktual və hərtərəfli təhlilinin aparılması günümüzün tələbi kimi ortaya çıxır. Bu istiqamətdə işlərin təşkili üçün ən effektiv vasitələrdən biri kənd təsərrüfatının siyahıyaalınmasının aparılmasıdır.
Kənd təsərrüfatının siyahıyaalınması – ölkədə kənd təsərrüfatının bütün əsas aspektləri üzrə təfsilatı məlumat əldə etmək üçün aparılan kompleks statistik sorğudur. Bu sorğu torpaqdan istifadə vəziyyəti, əkin sahələrinin strukturu, suvarma, mal-qaranın sayı və sürü dövriyyəsi, təsərrüfatların istehsal göstəriciləri, əmək resursları və digər imkanları barədə geniş məlumat almaq fürsətini verir. Siyahıyaalmanın keçirilməsi təkcə kənd təsərrüfatı sektorunun mövcud vəziyyətini qiymətləndirməyə deyil, həm də onun güclü və zəif tərəflərini görməyə, bu sahədəki tendensiyaları müəyyən etməyə imkan verir. Bu mühüm informasiya mənbəyi dövlət tərəfindən fermerlərə dəstək üçün effektiv strategiya və proqramların işlənib hazırlanmasında, eyni zamanda aqrar sektora cəlb ediləcək investisiyaların istiqamətinin müəyyənləşdirilməsində xüsusi əhəmiyyətə malikdir.
Dünya ölkələrinin təcrübəsində kənd təsərrüfatı siyahıyaalmaları adətən on ildə bir dəfə keçirilir. Nəzərə alsaq ki, sonuncu dəfə keçirilmiş kənd təsərrüfatının siyahıyaalmasından ötən on il ərzində ölkədə kənd təsərrüfatı istehsalçılarının fəaliyyətində, sayında, strukturunda, inzibati ərazi bölgüsündə dəyişikliklər baş vermişdir, bu halda so-sial-iqtisadi inkişaf sahəsində çağdaş problemlərin həllinə ünvanlanacaq tədbirlər kənd təsərrüfatı məhsulu istehsalçıları haqqında ətraflı məlumatların toplanması üçün yeni siyahıyaalmanın keçirilməsi zərurətini ortaya qoyur.
Kənd təsərrüfatı siyahıyaalmasından bəhs edərkən bu mühüm statistik tədbi-rin tarixinə qısa nəzər salmaq məqsədəuyğun olardı. Beləliklə, 19-cu əsrdən başlayan kənd təsərrüfatı siyahıyaalmaları 1835-ci ildə Norveçdə, 1840-cı ildə ABŞ-da, 1846-cı ildə Belçikada, 1852-ci ildə Uruqvayda, 1866-cı ildə Böyük Britaniyada, 1888-ci ildə Argentinada, 1895-ci ildə Macarıstanda, 1896-cı ildə Kanadada, 1897-ci ildə Bolqarıstanda keçirilmişdir. 1905-ci ildə Romada Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun (IIA) yaradılmasından sonra bir çox dövlətlər bütün dünyada kənd təsərrüfatı siyahıyaalmalarının vahid əsaslarla keçirilməsi barədə razılığa gəldilər. Beləcə 1929-1930-cu illər üçün ilk Ümumdünya kənd təsərrüfatı siyahıyaalınması proqramı (WCA) hazırlandı və 60-a yaxın ölkədə tətbiq edildi. Proqramın 1940-cı il üçün nəzərdə tutulan növbəti mərhələsi İkinci Dünya müharibəsinin başlaması səbəbindən tamamlana bilmədi. 1945-ci ildə Beynəlxalq Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun əsasında Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ərzaq və Kənd Təsərrüfatı Təşkilatı (FAO) yaradıldı və 1950-ci ildən başlayaraq hər on ildən bir yenilənən vahid Ümumdünya kənd təsərrüfatı siyahıyaalınması proqramının hazırlanması təmin edildi. Hal-hazırda dünya ölkələri tərəfindən tətbiq olunan mövcud Ümumdünya kənd təsərrüfatı siyahıyaalınması proqramının 2020-ci il raundu 10-cu proqramdır və 2016-2025-ci illəri əhatə edir. Daha ətraflı »

Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Müstəqim Məmmədov Hüsənli kəndində fermer Firuz Rzayevin pambıq tarlasına baxış keçirib, fermerə xeyir-dua verib.

Qeyd edək ki, ölkə Prezidentinin kənd təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı tövsiyyələrinə uyğun olaraq bu il Tərtər rayonunda pambıqçılıqla məşğul olan fermerlər və torpaq mülkiyyətçiləri tərəfindən 2436,5 hektar sahədə pambıq əkilib.

Bunun da 1195,1 hektarı “MKT İstehsal Kommersiya” MMC ilə, 827,4 hektarı “Azərpambıq” MMC və 414,0 hektarı isə digər şirkət ilə bağlanmış müqavilələr əsasında həyata keçirilir. Artıq bir neçə gündür ki, sahələrdən məhsulun toplanmasına başlanılıb. Bu günə kimi 149,40 ton məhsul toplanaraq təhvil verilib. Daha ətraflı »

Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin Aqrar İnnovasiya Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə bölgələrdə toxum sərgi-satış yarmarkaları davam edir. Mövsümün növbəti toxum sərgi-satış yarmarkası və Aqrar Biznes Festivalı Tərtər rayonunda keçirilib.
Tədbirə Qarabağ iqtisadi rayonu üzrə Tərtər, Ağcabədi, Ağdam, Bərdə rayonlarından fermerlər qatılmışdılar. Ənənəvi olaraq keçirilən toxum sərgi-satış yarmarkasında Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin qurumları, digər dövlət müəssisələri,  toxum istehsalçıları, toxum istehsalı və satışı ilə məşğul olan iri şirkətlər, həmçinin kənd təsərrüfatının digər sahələrində ixtisaslaşmış yerli şirkətlər iştirak etmişlər.
Kənd təsərrüfatı təyinatlı məhsul və texnologiyalar, müxtəlif dənli və tərəvəz bitki sortlarının sertifikatlı toxumlarının nümayiş olunduğu festival çərçivəsində BMT-nin İqlim Dəyişmələri üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu Daha ətraflı »

Rayonda kənd təsərrüfatı məhsullarının yığımı davam edir. Avqust ayının 1-nə payızlıq və yazlıq dənli və dənli paxlalı bitkilərin (qarğıdalısız) əkin sahəsinin 98,3 faizi, və ya 7800,0 hektarı biçilmiş və həmin sahələrdən 23689,5 ton məhsul götürülmüşdür. Orta hesabla hər hektardan əldə edilmiş məhsul 30.4 sentner təşkil etmişdir. Bundan əlavə 171,0 hektar qarğıdalı sahəsindən 37,0 hektarı biçilmiş və 213,4 ton məhsul toplanmış, hər hektardan orta hesabla 57,7 sentner qarğıdalı dəni götürülmüş-dür. Qarğıdalı da nəzərə alınmaqla rayon üzrə dənli və dənli paxlalı bitkilərin istehsalı 23902,9 ton olmuşdur.
Məhsul yığımı başlanandan avqust ayının 1-dək sahələrdən 9491,7 ton tərəvəz, 4946,2 ton kartof, 5464,0 ton meyvə və giləmeyvə və 62,0 min ton quru ot toplanmışdır.
Məhsul yığımı davam edir.

Tərtər Rayon Statistika İdarəsi

Tərtər rayonunun iqtisadiyyatının əsasını təşkil edən kənd təsərrüfatının əsas sahələrindən olan heyvandarlıq məhsullarının istehsalı ilbəil artır.
2024-cü il iyul ayının 1-nə Tərtər rayonunda 33283 baş qaramal, 42079 baş qoyun və keçi mövcud olub. 2023-cü ilin müvafiq dövrünə nisbətən qaramalın sayı 4.1 faiz artmış, qoyun və keçilərin sayı 4.7 faiz azalmışdır.
2024-cü ilin yanvar-iyun ayları ərzində rayonda bütün təsərrüfat kateqoriyaları üzrə diri çəkidə 2139 ton ət, 15273 ton süd, 6825 min ədəd yumurta, 88 ton yun istehsal olunmuşdur. 2023-cü ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə diri çəkidə ət istehsalı 4.1 faiz, süd istehsalı 1.5 faiz, yumurta istehsalı 2.6 faiz artmışdır.
Heyvandarlıq məhsullarının istehsalının artmasında heyvanların cins tərkibinin yaxşılaşdırılması mühüm rol oynayır. Rayonda heyvandarlıq məhsulları istehsalının intensiv artmasına zəmin yaradan cins maldarlığın inkişafı üçün heyvanların süni mayalanması uğurla davam etdirilir. 2024-cü ilin yanvar-iyun aylarında rayonda 955 baş inək və düyə süni yolla mayalandırılıb, 634 baş cinsi yaxşılaşdırılmış buzov alınıb. Mayalanma zamanı əsasən “Holştein-friz” və “Simmen-tal” cinslərdən olan buğaların toxumlarından istifadə edilir.

2024-cü ilin yanvar-iyun aylarında rayonun sosial-iqtisadi inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 45607,9 min manat həcmində və ya əvvəlki ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 26,2 faiz çox vəsait yönəldilmişdir.
İnvestisiyaların 42631,2 min manatı və ya 93,5 faizi tikinti-quraşdırma işlərinə sərf edilmişdir.
Əsas kapitala yönəldilmiş investisiyaların 43383,9 min manatı və ya 95,1 faizi dövlət mülkiyyətinə, 2224,0 min manatı və ya 4,9 faizi qeyri-dövlər mülkiyyətinə məxsus olmuşdur.

TƏRTƏR RAYON STATİSTİKA İDARƏSİ

BOLLUĞA, FİRAVANLIĞA APARAN YOL

Azərbaycanın bütün bölgələri gözəldir, təkrarsızdır. Hər bir bölgəni cənnətə döndərən isə orada yaşayan insanlardır. Tərtərin adı çəkiləndə ilk növbədə gözümüz önündə qəhrəman, zəhmətsevər insanlar canlanır. O tərtərlilər ki, 30 ildən artıq bir vaxtda düşmənlə üzbəüz dayanaraq, müharibə şəraitində əmək meydanında qazandıqları xariqələrlə düşmənə dağ çəkdilər. Nə atılan mərmilər, nə də ermənilərin vəhşilikləri onların əlini işdən soyutdu. Ona görə ki, onlar öz prezidentlərinə, Ali Baş Komandan İlham Əliyevə inanırdılar və indi bu inam birəbeş artıb. Qalib ölkə rəhbəri hər bir azərbaycanlının fəxr yerinə, qüruruna çevrilib.

Tərtər rayonunun Hüsənli kəndində yerləşən cins eksperimental kəndli-fermer təsərrüfatının rəhbəri Anar Əliyevlə söhbət edirik. O deyir:
– Bizim təsərrüfat uzun illərdir ki, fəaliyyət göstərir. Ötən əsrin 80-ci illərində keçmiş Kənd Təsərrüfatı Akademiyasının (indi Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti) eksperimental təcrübə bazası kimi yaradılmışdı. Rəhmətlik professor Zülfiqar Verdiyevin rəhbərliyi altında atam, o zaman həmin akademiyanın dissertantı olan Məhərrəm Əliyev burada xaricdən gətirilmiş Kuba zebusu, aberdinanqus və digər cinslərin yerli mallarla cütləşdirilməsi nəticəsində ətlik istiqamətli mallar yetişdirirdi. Bu təcrübələr gözəl nəticələr verirdi və bütün respublikaya səs salmışdı. Daha ətraflı »

Mən Ağdərə rayonunun Çələkdar kəndində doğulmuşam. Azərbaycan Texniki Universitetini bitirmişəm. Nə uşaqlıq, nə də gənclik illərimdə baramaqurdunun neçə saxlanmasını görməmişdim.
Ancaq bu il kəndimizdə barama qutuları paylananda, bu işdə özünü sınamağı qərara aldım. 2 qutu götürmüşdüm. İlk dəfə bu işlə məşğul olmağıma baxmayaraq, çalışdım ki, nəticə yaxşı olsun. Əmin oldum ki, bu sahə barədə deyilənlər doğrudur.
Baramanın becərilməsi az vaxt aparsa da, əziyyəti çoxdur. 2 qutudan 108 kq məhsul təhvil verdim. Kiçik bir rəqəm olsa da, rayonumuzun iqtisadiyyatının möhkəmlənməsi baxımından uğurlu işdir.

Lətifə İbrahimova,
İrəvanlı kəndi

Hər kəs bir ağac əksə…

Yaşadığımız küçə, kənd, şəhər, ölkə bizim ümumi evimizdir. Evimizin, həyətimizin təmizliyini, səliqə-sahmanını qoruduğumuz kimi, bunların da saflığını qorumaq borcumuzdur. Lakin təəssüf ki, heç də həmişə belə olmur. Son illər ekologiyamızın ciddi surətdə pisləşməsi də elə insanların təbiətə vurduğu ziyanın nəticəsidir.
Kəndimizin sakini Mehman İsmayılov maarifləndirmə yolu ilə xeyirxah işlərin görülməsinə nail olur.
Bir neçə il bundan əvvəl kəndimizə gələn yolun hər iki tərəfində ağac əkilməsi də belə təşəbbüslərdən biridir. Bu təşəbbüsə həm kənddə yaşayan, həm də burada doğulub boya-başa çatan, hal-hazırda kənar yerlərdə yaşayıb işləyən insanlar həvəslə qoşuldular. Az müddətdə xeyli ağac əkildi. Bunların qayğı ilə suvarılıb becərilməsini də Mehman İsmayılov öz üzərinə götürdü. Hazırda həmin ağaclar yolumuza xüsusi yaraşıq verir.
Əziz şəhidlərimizə aid guşələrin yaradılması və abadlaşdırılması da bu xeyirxah insanın böyük qayğı ilə yanaşdığı məsələlərdən biridir. Daha ətraflı »

Tərtərdə barama tədarükünə başlanılıb

Baramaçılıq kənd təsərrüfatının mühüm və gəlirli sahələrindən biridir. Sovet dönəmində rayonumuzda bu sahədə xeyli təcrübə toplansa da, müstəqilliymizin ilk illərində insanların baramaçılığa olan marağı azalmışdı.
Ölkə iqtisadiyyatının bütün sahələrinin inkişafını diqqət mərkəzində saxlayan Prezident İlham Əliyevin sərəncam və göstərişləri əsasında son illərdə ölkəmizin hər yerində olduğu kimi, Tərtərdə də kümçülərin işində dönüş yaranıb.
Belə ki, “Azərbacan Respublikasında baramaçılığın və ipəkçiliyin inkişafına dair 2015-2025-ci illər üçün Dövlət Proqramı”nın icrası ilə əlaqədar rayonumuzda ipəkqurdunun yem bazasının bərpası məqsədilə 2016-2023-ci illərdə 339 min 757 çəkil tingi əkilmişdir ki, onun da 133 min ədədi Çin Xalq Respublikasından gətirilmiş tinglərdir. Mövcud və yeni əkilən tut ağacları, əhalinin baramaçılıq sahəsindəki təcrübəsi, həmçinin bu sahənin gəlirli olması baramaçılığın inkişafına marağı artırıb. 2016-cı ildə 1 ton , 2017-ci ildə 4,6 ton, 2018-ci ildə 10.2 ton, 2019-cu ildə 18.3 ton, 2020-ci ildə 12.1 ton, 2021-ci ildə 13.6 ton, 2022-ci ildə 10.2 ton, 2023-cü ildə isə 14.8 ton barama istehsal olunmuşdur. Bu il isə kümçülərə 300 qutu ipəkqurdu verilib. 12 ton barama istehsalı nəzərdə tutulub.
Artıq rayonda yaş barama tədarükünə başlanılıb. Qəbul məntəqəsində baramanın qəbulu üçün lazımi şərait yaradılıb.
Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Müstəqim Məmmədov tədarükün ilk günü barama qəbulu məntəqəsində olub, kümçülərlə görüşüb, müvafiq tövsiyələrini verib. Onlara məhsul yığımında uğurlar arzulayıb.
Mövsümün ilk günlərində kümçülərin yetişdirdikləri 1905 kiloqram məhsul “AZ SİLK” MMC-nin nümayəndələri tərəfindən qəbul edilib.

“YENİ TƏRTƏR”