Diqqət, zəhmət, məsuliyyət

BUNLAR OLAN YERDƏ QARA TORPAQ DA ÜZ AĞARDIR

Hətəm Əsgərov Tərtərin Kəngərli kəndindəndir. Bir əsrdən çox ömür yaşayıb. Elə indinin özündə də yaxşı hafizəsi var, çox gümrahdır. Hətəm kişi həm də maraqlı həmsöhbətdir. Gözünü açandan torpaqla ünsiyyətdədir. Elə sözü-söhbəti də bu barədədir–aqrar sahənin keçmişindən, bugünündən, gələcəyindən:
– Ötən əsrin 60-cı illərini yaxşı xatırlayıram. Kənddə yaşasaq da, ailələrimizi doyunca çörəklə təmin edə bilmirdik. Dolanışıq çox çətin idi. Şəhərlərdə ərzaq sarıdan vəziyyət daha acınacaqlıydı. Çünki respublikanın kənd təsərrüfatı bərbad gündəydi. Belə bir vaxtda – 1969-cu ilin iyulunda Heydər Əliyev Azərbaycana rəhbər seçildi. O zaman biz hələ bilmirdik ki, məhz həmin gün xalqımızın həyatında dönüş nöqtəsi olacaq.
Ulu Öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə gəlişi ilə Azərbaycanda bütün sahələr üzrə misilsiz nailiyyətlər əldə olundu. Bu, xüsusən aqrar sektorda özünü göstərməyə başladı.
Respublikaya rəhbər seçildikdən az sonra, 1970-ci ildə Heydər Əliyev “Azərbaycan SSR-də kənd təsərüfatını inkişaf etdirmək tədbirləri haqqında” Sov.İKP MK və SSRİ Nazirlər Soveti tərəfindən qərar qəbul etdirməyə nail oldu.
Bundan sonra kəndlərimizin iqtisadiyyatı, siması inanılmaz dərəcədə dəyişdi. Sanki insanların ruhu da təzələndi. İllərlə tarlada çalışıb yaxşı qazanc əldə edə bilməyən kənd adamları zəhmətlərinin bəhrəsini gördülər. Aqrar sahənin inkişafı kortəbii məcradan çıxaraq, elmi əsaslar üzərində qurulur, mexanikləşdirmə tətbiq olu-nur, suvarmada həyata keçirilən mütərəqqi üsullar səmərə verirdi. Nəticədə kənd təsərrüfatında məhsuldarlıq ilbəil artırdı.
Qaradağlı kəndinin sakini, o illərin şahidi olan Mətləb Nəcəfov deyir: Daha ətraflı »

Qış otlaq sahələrinin su təminatı səviyyəsi 100 faizə çatdırılacaq

 Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 10 oktyabr 2024-cü il tarixli, 320 nömrəli “Su ehtiyatlarından səmərəli istifadəyə dair Milli Strategiya”nın təsdiq edilməsi haqqında Sərəncamının 9.3.3.6. bəndinə uyğun olaraq Tərtər rayonunda qış otlaq sahələrinin su təmina-tı sistemlərinin təkmilləşdirilməsi və qış otlaqlarında fəaliyyət göstərən heyvandarlıq təsərrüfatlarının tələbatına uyğunlaşdırılması məqsədilə tədbir keçirilib.
Rayon icra hakimiyyətinin və Azərbaycan Dövlət Su Ehtiyatları Agentliyinin tabeliyində Regional Su Meliorasiya Xidməti Publik Hüquqi Şəxs Tərtər Su Meliorasiya Sistemlərinin İstismarı İdarəsinin əməkdaşlarının iştirakı ilə keçirilmiş tədbirdə rayonda mövcud olan qış və yay otlaqlarında fəaliyyət göstərən heyvandarlıq təsərrüfatlarının suya olan tələbatının və müvafiq sahədə cari vəziyyətin təhlili əsasında optimallaşdırma tədbirlərinin müəyyənləşdirilməsi və yekun nəticə olaraq rayonda mövcud qış otlaq sahələrinin su təminatı səviyyəsinin 100 faizə çatdırılmasının vacibliyi tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırılıb. Müvafiq işlərin görülməsi üçün tədbir iştirakçıları ilə geniş fikir mübadiləsi aparılıb.

Ötən il Tərtər rayonunda 9,3 ton barama istehsal edilib.
Bu il isə 11,2 tona yaxın yaş barama istehsalı nəzərdə tutulub. Bu məqsədlə Qax Damazlıq İpəkçilik Stansiyasından 280 qutu baramaqurdu gətirilərək kümçülərə təhvil verilib. Rayonun yaşayış məntəqələrində fəaliyyət göstərən kümçülərə kümxanaların hazırlanmasında qabaqcadan mütəxəssislər tərəfindən müvafiq təlimatlar verilib, ipəkqurdunun aqrotexniki qaydada bəslənməsi üçün maarifləndirici bukletlər paylanıb.
Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Müstəqim Məmmədov Səhləbad kəndində baramaqurdlarının bəslənilməsi vəziyyəti ilə maraqlanıb. Mövcud vəziyyətlə yerində tanış olan rayon rəhbəri kümçülərə müvafiq tapşırıq və tövsiyələr verib.

İndi isə həmin günlərdən kənd camaatına yalnız
acı xatirələr qalıb, hamı təsərrüfat işləri ilə məşğuldur

Teyyub kişi pambıq sahəsinə çatanda, səhər saat 6 olardı.Uzun illərdi ki, o, belə adət etmişdi. Əslində səhər saatlarında başlanılması elə bir iş də yox idi. Hər şey qaydasındaydı. Bitiş yaxşı alınmışdı. Körpə bitkilər sıra ilə düzülərək ürəkaçan qəribə bir mənzərə yaratmışdı. Teyyub kişi başını qaldırıb göyün üzünə baxdı. Qara buludlar yağış yağacağından xəbər verirdi.
“Təki belə buludlar olsun, bolluq-bərəkət rəmzi olan buludlar”, – deyə Teyyub kişi düşündü. “Yaxşı ki, üstümüzdən o biri qara buludlar götürüldü”, – deyə fikrindən keçirdi. Beş il əvvəl kənd sakinləri beləcə sahəyə gəlib, əkin-biçin işlərilə məşğul olmağı heç xəyallarına gətirə bilməzdilər. Dərhal düşmən gülləsinə tuş gəlmək ehtimalı vardı. 30 ildən çox bir müddətdə insanlar hər cür əziyyətə, təhlükəyə tab gətirdilər. Ya-ralandılar, şəhid oldular, ancaq doğma ocaqlarını tərk etmədilər.
Baxmayaraq ki, Qapanlı kəndi düşmənlə təmas xəttinə güllə məsafəsi qədər yaxın idi.
Tərtərin Qapanlı kəndinin sakini Teyyub Cəfərov deyir:
–Uşaqlıqdan təsərrüfatla məşğul olmuşam. İxtisasca da aqronomam. Kolxoz dövründə pambıqçılıq briqadiri işləyirdim. Ancaq pay torpaqlarımızı alandan sonra onu ürəkli əkib becərə bilmədik. Qonşuluğumuzda yaşayan ermənilər buna heç cür imkan vermirdilər.
Ordumuz torpaqlarımızı onlardan təmizləyəndən sonra, Qapanlı kəndinin camaatı da rahatlıq tapdı. İndi hər kəs öz torpağını əkib-becərir və zəhmətinin bəhrəsini görür, evinə, ailəsinə qazanc gətirir.
Teyyub kişi cari il 4 hektarda pambıq əkib. Yaxşı bitiş alınıb. Hazırda əllə ketmənləmə işləri başa çatıb. Bundan sonra isə sahələrə kultivasiya çəkilir. O, ilin uğurlu olacağına əmindir: Daha ətraflı »

2025-ci il yanvarın 1-i vəziyyətinə rayon ərazisində heyvanların, quşların və arı ailələrinin tam uçotu aparılmışdır. Uçotla rayonun bütün kənd təsərrüfatı müəssisə və təşkilatları, eləcə də kənd yerlərində yaşayan fərdi sahibkar, ailə kəndli və ev təsərrüfatlarının hamısı, şəhər və qəsəbələrdə isə yalnız mal-qarası olan ev təsərrüfatları əhatə edilmişdir. Beləliklə, rayon üzrə müxtəlif təşkilati-hüquqi formalı 16848 uçot vahidi sorğuya cəlb olunmuşdur.
Ayrı-ayrı mal-qara növləri üzrə heyvanların baş sayının əvvəlki illə müqayisədə dəyişilməsi aşağıdakı kimi olmuşdur.
İribuynuzlu mal-qara. 2025-ci il yanvarın 1-i vəziyyətinə rayonda 34086 baş iribuynuzlu mal-qara, o cümlədən 13684 baş inək və camış olmuş və onların sayı il ərzində müvafiq olararq 0,4 və 1,7 faiz azalmışdır. Iribuynuzlu mal-qaranın sayı 2021-ci il yanvarın 1-nə nisbətən 4686 baş və ya 15,9 faiz artmışdır.
Sürü dövriyyəsinin təhlili göstərir ki, süd istehsalını artırmaq məqsədilə təsərrüfatlar ana malın sayının artırılmasına daha çox meyillidirlər. Belə ki, son 5 il ərzində inək və camışların sayı 12439 başdan 13684 başa çatmaqla 10,0 faiz artmışdır. Mövcud iribuynuzlu mal-qaranın 13684 başı və ya 40,2 faizini inək və camışlar, 1604 başı və ya 4,7 faizini düyələr təşkil etmişdir.
Mövcud iribuynuzlu mal-qaranın 33913 baş və ya 99,5 faizini inək naxırı, 173 baş və ya 0,5 faizini camış naxırı təşkil edir.
Rayonda mövcud olan iribuynuzlu mal-qaranın 98,4 faizi və ya 33530 başı ailə kəndli və ev təsərrüfatlarına, ümumilikdə isə kənd təsərrüfatı müəssisələri də daxil olmaqla 99,8 faizi və ya 34024 başı qeyri-dövlət bölməsinə məxsus olmuşdur.
Hazırda dövlət kənd təsərrüfatı müəssisələrində cəmi 62 baş iribuynuzlu mal-qara saxlanılır.
Qoyun və keçilər. Qoyunçuluq heyvandarlığın mühüm ənənəvi sahələrindəndir. 2025-ci il yanvar 1-i vəziyyətinə rayonda bütün təsərrüfat kateqoriyaları üzrə 42563 baş qoyun və keçi (o cümlədən 41816 baş qoyun, 747 baş keçi) mövcud olmuşdur. İl ərzində qoyun və keçilərin sayı 3668 baş və ya 7,9 faiz azalmışdır. Daha ətraflı »

2025-ci ilin yanvar-mart aylarında əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlərin həcmi 2024-cü ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 6,1 faiz artaraq 7637,7 min manat olmuşdur. Hüquqi şəxslər tərəfindən əhaliyə 2825,3 min manatlıq xidmət göstərilmişdir ki, bu da xidmətlərin ümumi dəyərinin 37,0 faizini təşkil etmişdir.
Hesabat dövründə əhaliyə göstərilən ödənişli xidmələrin 877,0 min manatı və ya 11,5 faizi məişət xidmətləri olmuşdur.

Rayonda havaların əlverişsiz keçməsinə baxmayaraq, yaz-tarla işləri aparılır və 2025-ci ilin may ayının 1-nə kimi 6176,3 hektar sahədə yazlıq bitkilər səpilmişdir. Bu dövrdə 8,0 hektar sahədə yazlıq arpa, 2,0 hektar sahədə aş lobyası, 12,0 hektar sahədə dən üçün sorqo, 216,0 hektar sahədə dən üçün qarğıdalı, 2461,5 hektar sahədə pambıq, 38,3 hektar sahədə şəkər çuğunduru, 1333,0 hektar sahədə günəbaxan, 349,5 hektar sahədə kartof, 739,0 hektar sahədə müxtəlif növ tərəvəz bitkiləri və 1017,0 hektar sahədə çoxillik otlar əkilmişdir.
Yazlıq bitkilərin əkini davam edir.
Tərtər Rayon Statistika İdarəsi

TƏRTƏR RAYON STATİSTİKA İDARƏSİ

TƏRTƏRLİLƏR XOŞ GƏLƏCƏK NAMİNƏ HƏVƏSLƏ ÇALIŞIRLAR

44 günlük Vətən müharibəsində əldə olunan Şanlı Qələbə və 24 saatdan da az davam edən antiterror tədbirlərindən sonra Tərtər rayonunun da tarixində yeni dövr başladı. İllərdir düşmənlə üz-üzə dayanan, nankor qonşuların hər cür əməllərinə mərdliklə sinə gərən tərtərlilər, nəhayət ki, rahat nəfəs aldılar.
Əlbəttə, bu rahatlıqla bərabər qəlblərdə şəhid yarası, ömrünün bahar çağında gözünün nurunu, sağlamlığını itirən oğulların dərdi də var idi. Amma bu dərd Tərtər camaatını əymədi, əksinə onları müzəffər Ali Baş Komandanın ətrafında daha sıx birləşdirdi, ölkəmizin, dövlətimizin xoş gələcəyi naminə səfərbər etdi. Nəticələr göz qabağındadır. Prezident İlham Əliyevin tapşırıq və tövsiyələri ilə ilk növbədə müharibənin rayonun infrastrukturuna, yaşayış evlərinə vurduğu ziyanlar aradan qaldırıldı.
Ötən il bu istiqamətdə Tərtər şəhərində tikinti və abadlıq-quruculuq işləri davam etmişdir. Bu gün şəhərin küçələri müasir memarlığın tələblərinə uyğun yenidən qurulur. Bir sıra işlər, o cümlədən Tərtər Peşə məktəbinin əsaslı təmiri, bir sıra küçələrin abadlaşdırılması yekunlaşmış, yeni yaşıllıq zolaqları salınmış, işıq, qaz, telekommunikasiya xətləri təmir edilmiş, ehtiyac olan ərazilərdə divarlar aqlay və bəzək daşları ilə üzlənmişdir. Bunlardan əlavə, respublika və yerli əhəmiyyətli avtomobil yollarında cari təmir işləri görülmüşdür.
Tərtər şəhərinin Mehdi Hüseynzadə, Mahir Əsədov və Rasim Mürsəlov küçələrində aparılan abadlıq işləri başa çatmışdır. Səkilərdəki köhnə bardyorlar yenisi ilə əvəz olunub, səkilərə asfalt döşənib, yeni yaşıllıq zolaqları yaradılıb, işıq, qaz, telekommunikasıya xətləri qaydaya salınıb. Daha ətraflı »

Son illərdə ölkəmizdə kənd təsərrüfatı sürətlə inkişaf edərək, qeyri-neft iqtisadiyyatının mühüm sahələrindən birinə çevrilmişdir. Aqrar sektorda həyata keçirilən islahatlar və yeni çağırışlara uyğun strateji hədəflərin müəyyənləşdirilməsi kənd təsərrüfatının davamlı inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. Bu çərçivədə elektronlaşmanın tətbiqi, dövlət xidmətlərinin optimallaşdırılması, eləcə də səmərəli idarəetmə sisteminin qurulması aqrar sahədə keyfiyyət dəyişikliyini şərtləndirmiş və bu sahənin inkişafı üçün əlverişli imkanlar yaratmışdır.
Aqrar sektorun aparıcı və həlledici sahəsi olan kənd təsərrüfatında aparılmış islahatlar və görülmüş işlər öz bəhrəsini verməkdədir. Belə ki, kənd təsərrüfatının şaxələndirilməsi, spesifik və ixrac yönümlü məhsulların yetişdirilməsi, əkinçiliyin və heyvandarlığın inkişafı istiqamətində atılan addımlar, xüsusən bir sıra ənənəvi sahələrin, məsələn, baramaçılıq, tütünçülük, üzümçülük, pambıqçılıq və bu kimi sahələrin yenidən dirçəldilməsi kənd təsərrüfatının yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymasına imkan verib.
2024-cü ildə rayonda kənd təsərrüfatı məhsulunun həcmi 112331,1 min manat olmuş, əvvəli ilə nisbətən 6,1 faiz azlmışdır. Kənd təsərrüfatı məhsulunun 61112,3 min manatı və ya 54,4 faizi bitkiçilik sahəsinin hesabına formalaşmışdır.
Rayon üzrə 2024-cü ilin məhsulu üçün kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkin sahəsi 23136,2 hektar olmuşdur. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkin sahəsi 2023-cü ilə nisbətən 1149,4 hektar və ya 4,7 faiz azalmışdır. Əkin sahəsinin 7978 hektarını və yaxud 34,5 faizini dənli və dənli paxlalı bitkilər, 4611,7 hektarını və yaxud 20 faizini texniki bitkilər, 1466 hektarını və yaxud 6,3 faizini kartof, bostan və tərəvəz bitkiləri, 9080,5 hektarını və yaxud 39,2 faizini yem bitkiləri təşkil etmişdir. Daha ətraflı »

Manya Nəcəfova 1935-ci ildə Tərtər rayonunun Sarov kəndində anadan olub. 1955-ci ildə Qaradağlı kəndinə gəlin köçüb. İlk vaxtlar keçmiş Frunze adına kolxozda sıravi pambıqçı, manqa başçısı kimi fəaliyyət göstərib.
1963-cü il Manya xanımın həyatında dönüş nöqtəsi olub. Həmin ildə pambıqçı qadının işgüzarlığı, fəallığı rayon rəhbərliyinin diqqətindən yayınmayıb və o, Azərbaycan SSR Ali Sovetinə deputat seçilib.
Bundan sonra yüksəliş yoluna qədəm qoyub. Ali Sovetin iclaslarında iştirak edən Manya xanım hiss edirdi ki, artıq orta təhsillə kifayətlənmək olmaz.
Beləliklə o, qərarını verir. Bir müddət hazırlaşdıqdan sonra o zamankı Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun aqronomluq fakültəsinə daxil olur və 1970-ci ildə buranı alim-aqronom ixtisası üzrə bitirir.
Həmin illərdə Manya Nəcəfovanı kolxoz sədri seçirlər. Evdə körpə uşaqlar, ailə, institut və üç kəndi əhatə edən böyük bir təsərrüfatın rəhbəri– o, bu qədər işin öhdəsindən necə gəlirdi?
Oğlu Mətləb müəllim bu barədə deyir:
–Anam gücünü ailəsindən alırdı. İlk növbədə rəhmətlik atam həmişə onu dəstəkləyib. Hər yerdə yanında olub. Evdə isə nənəm elə şərait yaradırdı ki, anam uşaqlardan nigaran qalmasın. Daha ətraflı »