Son illərdə ölkəmizdə kənd təsərrüfatı sürətlə inkişaf edərək, qeyri-neft iqtisadiyyatının mühüm sahələrindən birinə çevrilmişdir. Aqrar sektorda həyata keçirilən islahatlar və yeni çağırışlara uyğun strateji hədəflərin müəyyənləşdirilməsi kənd təsərrüfatının davamlı inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. Bu çərçivədə elektronlaşmanın tətbiqi, dövlət xidmətlərinin optimallaşdırılması, eləcə də səmərəli idarəetmə sisteminin qurulması aqrar sahədə keyfiyyət dəyişikliyini şərtləndirmiş və bu sahənin inkişafı üçün əlverişli imkanlar yaratmışdır.
Aqrar sektorun aparıcı və həlledici sahəsi olan kənd təsərrüfatında aparılmış islahatlar və görülmüş işlər öz bəhrəsini verməkdədir. Belə ki, kənd təsərrüfatının şaxələndirilməsi, spesifik və ixrac yönümlü məhsulların yetişdirilməsi, əkinçiliyin və heyvandarlığın inkişafı istiqamətində atılan addımlar, xüsusən bir sıra ənənəvi sahələrin, məsələn, baramaçılıq, tütünçülük, üzümçülük, pambıqçılıq və bu kimi sahələrin yenidən dirçəldilməsi kənd təsərrüfatının yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymasına imkan verib.
2024-cü ildə rayonda kənd təsərrüfatı məhsulunun həcmi 112331,1 min manat olmuş, əvvəli ilə nisbətən 6,1 faiz azlmışdır. Kənd təsərrüfatı məhsulunun 61112,3 min manatı və ya 54,4 faizi bitkiçilik sahəsinin hesabına formalaşmışdır.
Rayon üzrə 2024-cü ilin məhsulu üçün kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkin sahəsi 23136,2 hektar olmuşdur. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkin sahəsi 2023-cü ilə nisbətən 1149,4 hektar və ya 4,7 faiz azalmışdır. Əkin sahəsinin 7978 hektarını və yaxud 34,5 faizini dənli və dənli paxlalı bitkilər, 4611,7 hektarını və yaxud 20 faizini texniki bitkilər, 1466 hektarını və yaxud 6,3 faizini kartof, bostan və tərəvəz bitkiləri, 9080,5 hektarını və yaxud 39,2 faizini yem bitkiləri təşkil etmişdir. Daha ətraflı »

Manya Nəcəfova 1935-ci ildə Tərtər rayonunun Sarov kəndində anadan olub. 1955-ci ildə Qaradağlı kəndinə gəlin köçüb. İlk vaxtlar keçmiş Frunze adına kolxozda sıravi pambıqçı, manqa başçısı kimi fəaliyyət göstərib.
1963-cü il Manya xanımın həyatında dönüş nöqtəsi olub. Həmin ildə pambıqçı qadının işgüzarlığı, fəallığı rayon rəhbərliyinin diqqətindən yayınmayıb və o, Azərbaycan SSR Ali Sovetinə deputat seçilib.
Bundan sonra yüksəliş yoluna qədəm qoyub. Ali Sovetin iclaslarında iştirak edən Manya xanım hiss edirdi ki, artıq orta təhsillə kifayətlənmək olmaz.
Beləliklə o, qərarını verir. Bir müddət hazırlaşdıqdan sonra o zamankı Kənd Təsərrüfatı İnstitutunun aqronomluq fakültəsinə daxil olur və 1970-ci ildə buranı alim-aqronom ixtisası üzrə bitirir.
Həmin illərdə Manya Nəcəfovanı kolxoz sədri seçirlər. Evdə körpə uşaqlar, ailə, institut və üç kəndi əhatə edən böyük bir təsərrüfatın rəhbəri– o, bu qədər işin öhdəsindən necə gəlirdi?
Oğlu Mətləb müəllim bu barədə deyir:
–Anam gücünü ailəsindən alırdı. İlk növbədə rəhmətlik atam həmişə onu dəstəkləyib. Hər yerdə yanında olub. Evdə isə nənəm elə şərait yaradırdı ki, anam uşaqlardan nigaran qalmasın. Daha ətraflı »

Bəyimsarov kəndində yeni pilot layihə həyata keçirilir

Tərtər rayonunun gələcək inkişafına töhfə vermək məqsədi ilə Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti tərəfindən Bəyimsarov kəndində yeni pilot layihənin həyata keçirilməsinə başlamışıq. Bu məqsədlə rayon rəhbəri Müstəqim Məmmədovla birlikdə qonaqlar–Azərbaycan Dövlət Aqrar Universitetinin rektoru Zəfər Qurbanov, Türkiyə EQE Universitetinin professoru Beyliş Təkin, Aqrar elmlər doktoru, professor Nizami Seyidəliyev, ADAU-da kafedra müdiri, professor Mirnaib Mirsalahov, İqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Anar Hətəmov Bəyimsarov kəndində olduq. Fürsətdən istifadə edərək həmçinin kənd təsərrüfatında çalışan fermerlər və sahibkarlarla görüş keçirdik, onları kənd təsərrüfatında tətbiq edilən innovativ üsullarla tanış etdik.
Qeyd etmək istəyirəm ki, müasir şəraitdə kənd təsərrüfatının dinamik inkişafının təmin edilməsi bu sahədə innovasiyaların mənimsənilməsi ilə bağlıdır. İnnovasiyalar iqtisadiyyatın aqrar sektorunda istehsalın texniki, texnoloji və təşkilati əsaslarının yeniləşməsi bazasında məhsuldarlığın artırılmasında, rəqabət qabiliyyətli məhsul istehsalının genişləndirilməsində başlıca rol oynayır. Kənd təsərrüfatının innovasiyalı inkişafı, həmçinin aqrar sahədə fəaliyyətlə bağlı dayanıqlı inkişaf məsələlərinin həllinə, ilk növbədə torpaq və su resurslarının qorunması və səmərəli istifadəsinə əlverişli imkanlar yaradır. Bu baxımdan kənd təsərrüfatında innovasiyaların geniş yayılması qlobal miqyasda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi ilə yanaşı həm də ekoloji tarazlığın gözlənilməsinin mühüm amilləri sırasına daxil edilir. Daha ətraflı »

ÜMİDLƏR DOĞRULACAQ

Pambıqçılıq çətin və məsuliyyətli bir sahə olsa da, Tərtər rayonunda təsərrüfatın bu qoluna maraq çoxdur. Ona görə ki, illərin təcrübəsi var: insan bütün çətinliklərə sinə gəlib zəhmətinin əvəzini görəndə, gəliri yaxşı olanda, evinə yaxşı qazanc, ruzi-bərəkət aparanda heç bir çətinlik gözünə görünmür.
Elə bu il də tərtərlilər ümumilikdə Ağdərə rayonu ilə birlikdə 2436.53 hektar ərazidə pambıq əkiblər. İstehsalçılar müqavilələri MKT İK MMC-nin Tərtər filialı, “Azərpambıq” ASK MMC-nin Pambıq istehsalı və tədarükü məntəqəsi və “Elakoton” MMC ilə bağlayıblar. Rayon üzrə ən çox müqavilə MKT ilə bağlanıb. 364 nəfər bu MMC-yə daha çox güvənib.
Vaxt yetişdikcə pambıq əkən fermerlərin həyəcanı da artır. Bunun səbəbləri var. Cari təsərrüfat ili pambıqçılar üçün heç də əlverişli olmayıb. Xüsusən səpin mərhələsində yağan yağışlar bitişlərin alınmasını gecikdirib və hətta bəzi fermerlər təkrar əkin aparıblar. Ancaq, necə deyərlər, bunların hamısı arxada qalıb. Hazırda yamyaşıl pambıq tarlalarında son becərmə işləri görülür.
Tərtərin Poladlı kəndinin sakini İntiqam Əzimov ixtisasca aqronomdur. 7-8 ildir pambıq əkini ilə məşğuldur. Həm nəzəri bilikləri, həm də kifayər qədər təcrübəsi var. Ona görə də özünün dediyi kimi, hər il bu sahə ailə büdcəsinə xeyli gəlir gətirir:
– Cari ildə çiyid səpinindən sonra sahələri suvardıq. Ardınca başlayan yağışlar isə vəziyyəti çətinləşdirdi. Bitiş gec alındı. Sahələrdə alağın həddən çox olduğuna görə pambıq bitkisini görmək mümkün deyildi. 3 dəfə əllə kətmənləmə apardıq. Bununla yanaşı, kultivasiya, sovkaya, müxtəlif xəstəliklərə qarşı aparılan tədbirlər də vaxtlı-vaxtında görüldü. Şükür Allaha, çətinliklər arxada qalıb. Düzdür, arxayınlaşmamışıq, ancaq artıq demək olar ki, zəhmətimiz bəhrə verəcək. Daha ətraflı »

Mən istəyirəm ki, hamınız təbiəti qoruyanlar olasınız. Heydər Əliyev

2023-cü il dekabrın 25-də Prezident İlham Əliyev Azərbaycan Respublikasında 2024-cü ilin “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” elan edilməsi haqqında Sərəncam imzalayıb.
Sərəncamda Azərbaycan Respublikasının beynəlxalq ictimaiyyətinin etibarlı və məsluliyyətli üzvü kimi iqlim dəyişmələrinin fəsadlarına qarşı mübarizəyə öz töhvəsini verdiyi qeyd olunur.

Bu gün bütün dünyanı narahat edən problemlərdən biri də iqlim dəyişmələridir. Ölkəmiz də bu problemlərdən yan keçməyib. Planetimizdə baş verən təbii fəlakətlər, qlobal istiləşmə, daşqınlar, torpaq sürüşmələri, bir çox xəstəliklər Azərbaycana da öz təsirini göstərir.
Həyatımızı daha rahat, sağlam, yaxşı yaşamaq üçün təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə etməli və təbiəti qorumalıyıq.Təbiətə qarşı zorakılıq törədənləri isə maarifləndirməliyik. İqlim dəyişiklikləri və onların canlı aləmə təsiri getdikcə insanları daha çox narahat etməkdədir. Təbii ki, bu dəyişikliklər təkcə təbiətlə bağlı deyil, havaya buraxılan raketlər, maşınlardan çıxan zəhərli qazlar, məişət tullantıları, ərazilərin çirkləndirilməsi, yaşıl sahələrin qurudulması buna səbəb ola bilir. Bu problemlərin həlli üçün təbiəti qoruyan qurumlara və təşkilatlara kömək etməliyik. Dövlət qurumları mütəmadi olaraq təmiz enerjidən istifadəni, tullantıların təkrar emal edilməsini, çirklənmiş ərazilərin yenidən təmizlənməsini həyata keçirirlər. Unutmayaq ki, ətraf mühitin sağlamlaşdırılması, yaşıllıqların sürətli bərpası hər birimizin borcudur.
Meşə sahələrindən düzgün istifadə etməliyik. Təəssüflər olsun ki, son illərdə meşələrimiz insan əli ilə davamlı şəkildə zərər görür. Ətraf mühitin yaxşılaşdırılmasında, mühafizəsində meşələrin rolu danılmazdır. Bu məsələ ilə bağlı ölkəmizdə ardıcıl tədbirlər görülür. 2010-cu ilin “Ekalogiya ili” elan edilməsi problemlərin həllinə mühüm töhvələr verib.
Azərbaycanın 2030-cu ilə qədər sosial-iqtisadi inkişafına dair beş milli prioritetindən biri “Təmiz ətraf mühit və yaşıl artım ölkəsi” olmasıdır. Həmin prioritetə uyğun olaraq ətraf mühitin sağlamlaşdırılması, yaşıllıqların bərpası və artırılması, su ehtiyatlarından və dayanıqlı enerji mənbələrindən səmərəli istifadənin təmin edilməsi istiqamətində işlər aparılır.
İşğaldan azad edilmiş torpaqlarımız – Qarabağ və Şərqi Zəngəzur, eləcə də Naxçıvan Muxtar Respublikası yaşıl enerji zonası elan edilmişdi. Azad olunmuş torpaqlarımızda bərpa və yenidənqurma işləri ilə bərabər ətraf mühitin qorunması da ön plandadır. Torpaqlarımızda “ağıllı şəhər”, “ağıllı kənd” layihələri aparılır. Yaşıl enerji növlərinin yaradılması və yaşıl enerjinin dünya bazarlarına çıxarılması enerji siyasətinin əsasını təşkil edir.
Qeyd edək ki, “Yaşıl dünya naminə həmrəylik ili” çərçivəsində Tərtər rayonunda da ardıcıl tədbirlər davam etdirilir. Belə ki, yol kənarlarında, kənd və qəsəbələrdə hamılıqla iməciliklər keçirilir, buradakı yaşıllıqlara qulluq göstərilir, ağac əkini mövsümündə yeni ağaclar əkilir. Ərazilərdə olan məişət tullantıları daşınır, səliqə-səhman yaradılır. Təbiəti qorumaqla biz öz sağlamlığımızı və gələcəyimizi qoruyuruq.
Daha ətraflı »

Ən xeyirli yay meyvələri

Yay aylarında insanın iştahası azalır. Yağlı yeməklərin yerini isə salatlar və meyvələr alır. Yay meyvələrinin insan orqanizminə faydalarını isə saymaqla bitməz.

Qarpız: Bu giləmeyvənin tərkibində likopen və antioksidant var. Xüsusilə arıqlamaq istəyənlərə gün ərzində 3-4 dilim qarpız yemək məsləhətlidir. Toxluq hissi verən qarpızın tərkibində su çoxdur, kalorisi isə azdır.

Şaftalı: Onu yeyən insanların bədəndəki zəhərli maddələrin atılması prosesi sürətlənir. Su, mineral duzlar və şəkər baxımından zəngindir. Xüsusilə, qoxulu şaftalı almaq lazımdır.
Ürək ritminin pozulması, qan azlığı zamanı yemək tövsiyə edilir. Şaftalı dərini qidalandırır və hüceyrələrin yenilənməsinə kömək edir. B və C vitamini mənbəyi olan şaftalı, kalsium baxımından zəngindir. Tərkibində A vitamini, kalsium, maqnezium, natrium, dəmir və fosfor mineralları var.

Alça: Onun tərkibində antioksidant maddəsi çoxdur. Detoks etmək gücü ilə tanınan əhəmiyyətli bir meyvədir. Kalorisi azdır, kökəlmək qorxusu olmadan istədiyiniz qədər yeyə bilərsiniz.
Çiyələk, albalı, kimi yay meyvələri də sağlamlıq baxımından olduqca faydalı hesab olunur. Ancaq onların kalorisi daha çoxdur. Ancaq buna baxmayaraq, gündə 10 ədəd çiyələk, 20 ədəd albalı yeyə bilərsiniz.

Çiyələkçilik son illərdə respublikamızda fermer və torpaq mülkiyyətçilərinin maraq göstərdiyi sahələr-dəndir. İstehsalçılar bol məhsuldarlığı və daha uzun müddət məhsul verimi ilə seçilən xarici çiyələk növlərinə üstünlük verir, eyni zamanda müasir becərmə texnologiyasının tətbiqi sayəsində yüksək məhsuldarlığa nail olurlar. Uzun illərdir Tərtər rayonunun İrəvanlı kəndində çiyələk becərən Mənzərə Məmmədova isə yerli çiyələyin istehsalı ilə məşğuldur.
Mənzərə Məmmədova bildirib ki, yerli çiyələk təbii, dadlı və ətirli olması ilə seçilir: “Damaq dadını bilənlər gəlib bizim becərdiyimiz çiyələkdən alırlar. Yerli çiyələyin mürəbbəsi və kompotu da dadlı və ətirli olur. Odur ki, bu çiyələyi dadanlar keçmişi xatırlayır və hər il davamlı olaraq müştərimiz olurlar”.
M.Məmmdova bildirib ki, yerli çiyələyin məhsuldarlığı xaricdən gətirilmiş növlərlə müqayisədə aşağıdır. Xarici çiyələk növləri aprelin sonundan noyabr ayınadək davamlı məhsul verdiyi halda, yerli çiyələk növü cəmi bir ay – may ayında məhsul verir. Bu çiyələyin dərildikdən sonra saxlama müddəti də azdır. Daha ətraflı »

Böyük problemlərin həlli kiçik məsələlərə münasibətdən başlayır

Ölkəmiz mötəbər beynəlxalq məclisə – COP29-un keçirilməsinə hazırlaşır. Dünyanın müxtəlif yerlərindən bu tədbirdə iştirak edəcək insanlar iqlim dəyişikliyi ilə əlaqədar planetimizi gözləyən problemləri müzakirə edəcək, çıxış yolları müəyyənləşdirəcəklər.
Əlbəttə, hər bir böyük problemin həlli kiçik məsələlərdən başlayır. O cümlədən də planetimizin yaşıl örtüyünün qorunması, havanın çirklənməsinin qarşısının alınması indi hər birimizi düşündürən məsələdir.
Bu məqsədlə kəndimizdə ağacların sayını artırmağa çalışırıq. Yaz mövsümündə kəndarası yolların kənarında, məktəblərin və idarələrin həyətlərində xeyli dekorativ ağac əkmişik. Həmçinin kəndin ərazisində təmizliyin qorunmasını unutmuruq. Yerli bələdiyə bu işi iməcilik yolu ilə sakinlərin iştirakı ilə aparır.
Yaşadığımız planet, ölkə, şəhər və kənd bizim evimizdir. Hər kəs bunu anlasa, yəqin ki, ümumi işimizin xeyrinə olar.

Nazim Xəlilov,
Azadqaraqoyunlu kənd İƏD
üzrə icra nümayəndəsi

2024-cü ilin yanvar-mart aylarında Tərtər rayonunda 66 milyon 951.4 min manat həcmində və ya 2023-cü ilin müvafiq dövrünə nisbətən 15.9 faiz çox ümumi məhsul istehsal edilmiş və xidmətlər göstərilmiş. Ümumi məhsul buraxılışının həcmində istehsal sahələrinin xüsusi çəkisi 72.3 faiz, xidmət sahələrinin xüsusi çəki-si 27.7 faiz təşkil edir.
İstehsal edilmiş ümumi məhsul və göstərilmiş xidmətlərin həcmi sənayedə 7 milyon 941.9 min manat (11.9 faiz), kənd təsərrüfatı, meşə təsərrüfatı və balıqçılıqda 12 milyon 52.5 min manat (18.0 faiz), tikintidə 28 milyon 378.9 min manat (42.4 faiz), nəqliyyat və anbar təsərrüfatında 496.8 min manat (0.7 faiz), informasiya və rabitədə 205.8 min manat (0.3 faiz), ticarət, nəqliyyat vasitələrinin təmiri sahəsində 17 milyon 875.5 min manat (26.7 faiz) təşkil etmişdir.
Ümumi məhsul buraxılışı sənayedə 16.9 faiz, kənd təsərrüfatında 6.2 faiz, tikintidə 37.3 faiz artmışdır.

Tərtər Rayon Statistika İdarəsi

2024-cü ililin yanvar-mart aylarında Tərtər rayonunda kənd təsərrüfatının ümumi məhsulunun faktiki qiymətlərlə dəyəri 12052.5 min manat təşkil etmişdir ki, onun 83.5 min manatı bitkiçilik məhsullarının, 11969 min manatı heyvandarlıq məhsullarının hesabına formalaşmışdır. 2023-ci ilin yanvar-mart aylarına nisbətən kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı 6.2 faiz artmışdır.

TƏRTƏR RAYON STATİSTİKA İDARƏSİ