Dövlət maraqlarını həmişə uca tutan Azərbaycan mediası

Ulu Öndər Heydər Əliyev deyib: “Milli mətbuatımızın inkişaf mərhələləri Azərbaycan xalqının azadlıq, müstəqillik uğrunda mübarizə tarixinin tərkib hissəsidir. “Əkinçi”dən üzü bəri azadlıq, demokratiya, müstəqillik uğrunda mücadilə dərslərini biz milli mətbuatımızın səhifələrindən öyrənmişik.”

Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Azərbaycan mətbuatı 1875-ci il iyulun 22-də görkəmli ziyalı, publisist, təbiətşünas alim Həsən bəy Zərdabi tərəfindən Azərbaycan dilində nəşr olunmağa başlamış “Əkinçi” qəzetinin bəyan etdiyi prinsipləri rəhbər tutaraq böyük inkişaf yolu keçmişdir.

“Əkinçi”nin 1875-ci il iyulun 22-dən 1877-ci ilin sentyabrınadək cəmi 56 sayı işıq üzü görsə də, onun Azərbaycan milli mətbuatının təşəkkül tapmasında, inkişafında əvəzsiz rolu olub.

Əsasən maarifçilik missiyasını üzərinə götürmüş “Əkinçi” qısa müddətdə həm ziyalı təbəqə, həm də sadə insanlar arasında çox məşhurlaşıb.

1875-ci ildən sonra çoxsaylı nəşrlərlə zənginləşən milli mətbuatımız Azərbaycan ədəbi dilinin və maarifçilik hərəkatının inkişafına əhəmiyyətli töhfələr vermiş, milli özünüdərk və istiqlal məfkurəsinin formalaşmasında, qabaqcıl ideyaların təbliğində böyük xidmətlər göstərmişdir.

“Ziya”, “Ziyayi-Qafqaziyyə”, “Kəşkül”, “Şərqi-Rus”, “Həyat”, “Füyuzat”, “Dəbistan”, “İrşad”, “Tazə həyat”, “Molla Nəsrəddin”, “Tərəqqi”, “Həqiqət”, “Məktəb”, “Açıq söz” kimi onlarla qəzet və jurnal ötən əsrin əvvəllərində anadilli mətbuatımızın sonrakı tarixini yaratdılar. 1896-cı ildən Həsən bəyin fəal iştirakı və kürəkəni Əlimərdan bəy Topçubaşovun redaktorluğu ilə nəşr olunan rusdilli “Kaspi” qəzeti də mövzu və məfkurə baxımından Zərdabi istəklərinin daşıyıcısına çevrildi. Daha ətraflı »

Doğma evin divarları…

Bu gün ailə mövzusu cəmiyyətdə ən çox müzakirə edilən məsələlərdəndir. Nəyə görə gənc ailələr belə həssas və dözümsüz olublar?
Yaşlı nəslin nümayəndəsi kimi bu barədə düşünərkən belə qənaətə gəlirəm ki, səbəblərdən biri, bəlkə də ən böyüyü elə bizim gənc nəslə televiziya, sosial şəbəkələr vasitəsilə təqdim etdiyimiz nümunələrdir. Çoxları bu fikirlə razılaşmır və bildirirlər ki, ailə kiçik bir dövlətdir və tərbiyə ilk növbədə buradan başlamalıdır. Bəli, ailə kiçik dövlət və cəmiyyətimizin bir parçasıdır. Ancaq, əlbəttə ki, ailə cəmiyyətdən ayrı deyil. Ona görə burada valideynlərin rolu nə qədər vacib olsa da, böyüyən nəsil eyni zamanda gözünü açıb televiziya ekranlarında, sosial şəbəkələrdə təbliğ edilən bəzi səviyyəsiz verilişləri görür, onların şüuru getdikcə zəhərlənir.
İndi yeni ailə quranların heç biri valideynlərlə yaşamaq istəmir. Ailələr tanışlıq üçün bir araya gələndə ilk verilən sual “evi varmı, harada yaşayacaqlar” olur. Əgər “valideynlərlə yaşayacaqlar” cavabı verilirsə, bəri başdan bu iş alınmır.
Halbuki nənə və babalar yeni evlənənlər, eləcə də nəvələr üçün bir “xəzinə”dir və onlar yaşlı nəsildən öyrəndiklərini heç bir məktəbdə, televiziyada, internetdə öyrənə bilməzlər.
Ailədə böyük sözünün, nəsihətinin eşidilməməsinin nəticəsidir ki, bəzi gənclər milyonların qarşısına çıxıb, şou yaradan aparıcıların vasitəsilə öz övladlarının atası kim olduğunu aydınlaşdırmağa çalışırlar. Xalqımızın mentalitetinə uyğun olmayan, ikrah hissi doğuran bu hərəkətlər uşaqların tərbiyəsinə ciddi mənfi təsir göstərir. Daha ətraflı »

Hər il olduğu kimi, bu il də Tərtər rayonunda Qurban Bayramı böyük təntənə ilə qeyd olunub.
Bayram münasibəti ilə şə-hərin Cavanşir küçəsi, 84 ünvanında yerləşən kəsim məntəqəsində, bütün gigiyenik qaydalara və dini ənənələrə əməl edilərək, qurban kəsiləcək heyvanlara Tərtər Cümə Məscidinin imamı Sadiq Cəfərov tərəfindən dualar oxunub, sonra qurbanlar kəsilib.
Kəsim məntəqəsində olan Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Müstəqim Məmmədov müqəddəs bayram münasibətilə tərtərliləri təbrik edərək bildirib ki, xalqımız həmişə milli-mənəvi dəyərlərinə böyük ehtiramla yanaşır. Ölkəmizdə Qurban bayramı böyük təntənə və ruh yüksəkliyi ilə qeyd edilir. İnsanları bir-birinə yaxınlaşdıran bu bayram bərəkət, mərhəmət və xeyirxah əməllərin rəmzidir.
Sonra Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin təşkilatçılığı ilə kəsilən qurbanlar şəhid ailələrinə, qazilərə, ağsaqqallara və daha çox yardıma ehtiyacı olan ailələrə göndərilib.

Bu gün baharın gəlişini tərənnüm edən, birlik, bərabərlik və qardaşlıq bayramı olan Novruz Qəhrəman Tərtərdə təntənə ilə qeyd olunub.

Tərtər Rayon İcra Hakimiyyətinin, Qarabağ Regional Mədəniyyət İdarəsinin Tərtər nümayəndəliyinin və YAP rayon təşkilatının birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə hüquq-mühafizə orqanlarının rəhbərləri, YAP rayon təşkilatının və rayon Ağsaqqallar Şurasının sədrləri, Milli Məclisin deputatı Anar Məmmədovun köməkçisi Elçin Cahangirov, idarə, müəssisə və təşkilatların rəhbərləri, şəhid ailələri, qazilər, İnzibati Ərazi Dairəsi üzrə nümayəndələr, bələdiyyə sədrləri, ictimaiyyət nümayəndələri və rayon sakinləri iştirak ediblər.

Əvvəlcə tədbir iştirakçıları Mərkəzi Meydanda Ulu Öndər Heydər Əliyevin abidəsini və Şəhidlər Abidə Kompleksini ziyarət edib, önünə gül-çiçək dəstələri düzüblər.

Meydana qədimi xalça-palaz sərilib, üstü bəzənib, Novruz süfrəsi qurulub. Daha ətraflı »

Milli kimlik bir xalqın varlığını qoruması və gələcək nəsillərə ötürməsi üçün vacib amildir. Azərbaycan xalqının tarixi, mədəniyyəti və ənənələri ilə bağlı olan Novruz bayramı bu kimliyin ən mühüm sütunlarından biridir. Əsrlər boyu müxtəlif çətinliklərə və xarici təsirlərə baxmayaraq, Novruz bayramı xalqın ruhunu yaşadan, birlik və həmrəylik hissini gücləndirən bir bayram olaraq qalıb. Bu bayram təkcə təbiətin oyanışı və yeni ilin başlanğıcı deyil, həm də xalqımızın mədəni və tarixi mirasının bir rəmzidir.
Novruz bayramının mahiyyəti təkcə şənlik və əyləncədən ibarət deyil. O, eyni zamanda Azərbaycan xalqının keçmişi ilə gələcəyi arasında körpü rolunu oynayır. Xalqımız üçün bu bayram birləşdirici gücə malikdir, çünki Novruz zamanı ailələr bir araya gəlir, insanlar küskünlükləri unu-dur, dostluq və qohumluq münasibətləri möhkəmlənir. Novruzun əsas simvolları olan səməni, tonqal üstündən tullanmaq, papaq atmaq, yumurta döyüşdürmək kimi adətlər isə xalqın zəngin mədəniyyətini və dəyərlərini yaşadan vasitələrdir.
Lakin Novruz bayramı hər zaman sərbəst şəkildə qeyd olunmayıb. Xüsusilə də, Sovet İttifaqı dövründə milli dəyərlərə və adət-ənənələrə qarşı aparılan siyasət çərçivəsində Novruz bayramı da qadağalarla üzləşib. Sovet hökuməti milli bayramları ideoloji baxımdan zərərli hesab edirdi və onları unutdurmaq üçün müxtəlif vasitələrdən istifadə edirdi. 1930-cu illərdən etibarən Novruzun rəsmi şəkildə qeyd edilməsinin qarşısı alınmışdı. Bununla belə, xalq Novruzu yaşatmaq üçün onu ailə daxilində qeyd etməyə davam edirdi. Daha ətraflı »

Od Günəşin özüdür, zülmətin qənimidir

Od insanın yaradılış prosesinin ikinci mərhələsidir. Od tərəqqidir, inkişafdır, işıqdır, istilikdir, qoruyucudur. Od Günəşin özüdür, enerji selidir, gündüzdür, qaranlığın, zülmətin qənimidir.
Məhz odu əldə edəndən sonra insanlar oturaq həyata keçmişlər. Xalqımızın evə, ailəyə, yurda, müqəddəs yerlərə “ocaq” deməsi də təsadüfi deyil. Çünki odda-ocaqda bərəkət olar, mehribanlıq olar, birlik, vəhdət olar. Dünyada yalnız çağdaş Azərbaycana, əski Midiyaya “Odlar Yurdu” deyiblər. Qədim yunan mifologiyasında Prometeyin od almaq məqsədilə vətənini axtarmağa getməsi, Qaf dağına yetişməsi kimi işarətlər yalnız Azərbaycan üzərində dayanmağa əsas verir. Məhz bu ərazidə yerin altından canlı alovlar pərvaz-lanıb. Yeri gəlmişkən, Ərgənəkonda mühasirədə qalan türklər tarixdə ilk dəfə od yandırmaqla mühasirədən çıxıb öz ata-baba yurdlarının yolunu tapa bilmişdilər. Türklərin həyatında baş verən bu dirçəliş, yəni doğma yurda qayıdılan gün, yaz fəslinin əvvəlinə təsadüf edirdi. Məhz bu səbəbə görə də türklərin xaqanı hər il həmin tarixi günün xatirəsini yaşatmaq üçün böyük bir tonqal qalatdırıb iri bir çəkiclə atəş üzərinə qoyulmuş dəmirə zərbələr endirərək, yeni ilin gəlişini və bayramın başladığını elan edirdi.
Qədim oğuzlarda da tonqal həmrəyliyə, birliyə çağırış rəmzi idi. “Kitabi-Dədə Qorqud”da deyilir ki, hündür yerdə bir tonqal qalananda xəbərdarlıq və səfərbərlik, ikisi – fəlakət və döyüşə çağırış, üçü – zəfər və təntənə demək idi. Zərdüştilərdə il ərzində keçirilən Cəngavərlərin Odu mərasimi (31 mart) və Səma Döyüşçüsü (10 sentyabr) bayramı da məhz odla əlaqəlidir. Daha ətraflı »

Su dirilikdir, başlanğıcdır, ilk mövcudiyyətdir, həyatın, canlılığın, yaşamağın əsas mənbəyidir, mifik təsəvvürlərdə olduğu kimi, gerçəklikdə də təbiətin oyanmasına təkan verən başlıca qüvvədir.
Hər şey sudan gəlir, bədənimizin də yarıdan çoxu sudan ibarətdir – beynimiz, gözümüz, onurğamız, qanımız sudur. Su Yerin mövcudluğuna səbəbdir, yermənşəli bütün varlıqların yaranması ondandır. Bir sözlə, həyatın davamı susuz mümkün deyil. Əgər Avestada Yaradanın suya toxunmaqla onu müqəddəsləşdirdiyi vurğulanırsa, “Kitabi-Dədə Qorqud”da su aydınlıq sayılır. Çünki o, “Tanrının üzünü görüb”.
Zərdüştilikdə də ilk yaranış kimi suya böyük önəm verilir. Hər il iyunun 19-da Müqəddəs Su və Sağlamlıq bayramı, iyulun 12-də Suya Ehtiram bayramı, noyabrın 5-də isə Müqəddəs Su bayramı keçirilməsi bunu deməyə əsas verir. Avestada göstərilən 7 qəhəmbərdən (xilaskar ruhdan – Ameşa Sipənddən) biri məhz su ilə bağlıdır ki, ilk gerçək çərşənbə də onun şərəfinə həsr olunur.
Kiçik çillədən sonra Novruzun gəlişinin ilk müjdəçisi olan Su Çərşənbəsi xalq arasında “Əzəl Çərşənbə”, “Gözəl Çərşənbə”, “Sular novruzu”, “Gül Çərşənbə” kimi də tanınır. Qədim zərdüştilər bu günü suya ehtiram günü kimi qeyd edir, sübh tezdən axar su üstünə gedir, təzə suda əl-üzünü yuyur, bir-birinin üzərinə su çiləyir, su üstündən atlanır, yaralıların yarasına su səpirdilər. Subay qızlar bulaqlardan sərin, şirin su gətirər, evin ətrafına çiləyər, üzlərini yuyardılar. Daha ətraflı »

ÖLKƏMİZDƏ DÖVLƏT-DİL SİYASƏTİ UĞURLA HƏYATA KEÇİRİLİR

Dil, insan cəmiyyətinin ən vacib ünsürlərindən biridir. O, sadəcə ünsiyyət vasitəsi deyil, eyni zamanda bir xalqın tarixi, mədəniyyəti və kimliyini daşıyan əsas amildir. Hər bir xalqın özünəməxsus dili var və bu dil həmin toplumun düşüncə tərzini, dünyaya baxışını və dəyərlərini formalaşdırır.
Dünyada minlərlə dil mövcuddur, lakin onların bir qismi zamanla yox olmaq təhlükəsi ilə üzləşir. Dil müxtəlifliyinin qorunmasının vacibliyini nəzərə alaraq, UNESCO 1999-cu ildə fevralın 21-ni Beynəlxalq Ana Dili Günü kimi elan etmişdir. Bu günün təsis edilməsinin əsas səbəblərindən biri, hər bir dilin özünəməxsus bir sərvət olduğunu vurğulamaq və məhv olmaq təhlükəsi ilə üzləşən dillərə diqqət çəkməkdir.
Bu günün təsis edilməsi Banqladeşdə baş verən faciəli bir hadisəyə əsaslanır. 1952-ci il fevralın 21-də Benqal dili üçün rəsmi status tələb edən tələbələr hökumət tərəfindən güllələnmişdir. Bu hadisə onların ana dilləri uğrunda apardıqları mübarizənin bir rəmzinə çevrildi. Məhz bu hadisənin xatirəsinə UNESCO bu tarixi Beynəlxalq Ana Dili Günü elan etdi. Bu gün dil hüquqlarının qorunmasına və linqvistik müxtəlifliyin saxlanmasına dair qlobal mesaj verir.
Hazırda dünyada təxminən 7000 dil mövcuddur və onların 45 faizi təhlükə altındadır. Təhsil sistemlərində və hökumətlərdə yalnız bir neçə yüz dil mühüm rol oynayır, rəqəmsal dünyada isə yüzdən az dildən istifadə olunur. Müasir texnologiya və qloballaşma şəraitində çox az sayda dil geniş istifadə olunur. Əksər dillər rəsmi sənədlərdə, təhsil sistemlərində və rəqəmsal mühitdə öz layiqli yerini tuta bilmir. Bu isə həmin dillərin zamanla məhv olmasına gətirib çıxarır.
Ana dilinin qorunması yalnız etnik və mədəni dəyərlərin yaşadılması deyil, həm də elmi və texnoloji inkişafın geniş bir auditoriyaya çatdırılmasını təmin edir. Bir insanın öz ana dilində düşünməsi və ifadə olunması onun intellektual inkişafına böyük təsir göstərir. Dil yalnız ünsiyyət vasitəsi deyil, həm də hər bir xalqın keçmişini, mədəniyyətini və tarixini gələcək nəsillərə ötürən ən vacib amildir.
Azərbaycanda ana dilinin inkişafı və qorunması istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır. 2002-ci il sentyabrın 30-da “Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında” Qanun qəbul edilmişdir. Bu qanun Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi işlədilməsi, onun tətbiqi, qorunması və inkişaf etdirilməsi istiqamətində mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Daha ətraflı »

YALANÇI ÇƏRŞƏNBƏLƏR

Xalqımızın çoxlu sayda özünəməxsus gözəl adət-ənənəsi var. Bunları yaşatmaq gənc nəslin üzərinə düşür. Bundan ötrü öz-soy kökümüzə bağlı olmalıyıq.
Xalqımızın ən gözəl bayramlarından biri Novruzdur. Onu yazın gəlişi kimi qeyd edirik. Əvvəlcə yalançı çərşənbələr gəlir. Bundan sonra 4 doğruçu çərşənbəni özəlliklə yaşayırıq. Hər çərşənbənin özünə aid mənası var. Yalançı çərşənbələri qədimdə insanlar çillənin çıxması kimi qeyd edirdilər. 40 gün davam edən böyük çilləni yola salıb bayrama qədər olan həftənin hər çərşənbəsini qeyd edərdilər. Bu çərşənbələrdə təmtəraqlı heç nə etməzdilər. Hava qaralana yaxın hər kəs öz həyətində tonqal qalayar, ailəsi ilə birlikdə tonqalın ətrafına yığışardılar. O biri çərşənbələr kimi təmtəraqlı süfrələr açılmaz, ayrıca yeməklər bişirilməzdi. Bu çərşənbələr yazın yaxınlaşdığını bildirir, digərlərinə zəmin yaradır, həmçinin qışın çıxdığının müjdəsini verir. Yalançı çərşənbələr müəyyən mərasimlərlə qeyd olunurdu.
2025-ci ilin Novurz çərşənbələri
25 fevral-Su çərşənbəsi, 4 mart- Od çərşənbəsi, 11 mart-Yel çərşənbəsi, 18 mart- İlaxır (Torpaq) çərşənbəsidir. Qeyd edək ki, yaz fəslinin Azərbaycana daxil olması martın 20-si Bakı vaxtı ilə saat 13:01:25-ə təsadüf edəcək. Bu zaman gecə ilə gündüz bərabərləşir və Günəş düz şərqdə doğub, qərbdə batır.
Günəş ekliptika üzrə hərəkət edərək, ekvatoru kəsib Cənub yarımkürəsindən Şimal yarımkürəsinə keçir. Həmin andan Şimal yarımkürəsində yaz, Cənub yarımkürəsində isə payız fəsli başlayır. Yaz fəslinin uzunluğu 92 gün 17 saat 40 dəqiqə 46 saniyə olacaq.
Bahar bayramımız xeyirli, uğurlu gəlsin.

“Yeni Tərtər”

Kəndirbazlıq və yarışlar
Novruz bayramı şənliklərində kütləvi gəzintilər, xalq oyunları, yarışlar, rəqs və nəğmələr oxunması, məzhəkəçilərin və kəndirbazların çıxışları olur. Məzhəkəçilər və kəndirbazlıq bir çox ölkələrdə tədricən unudulmuş ənənə olsa da, Novruzun maraqlı hadisələrindən biri olaraq ölkəmizdə qeyd olunmağa davam edir. Fərqli ölkələrin inanclarına görə burada kəndir üzərində yerimək, o dünyaya gedən “qıl körpünü” və “uçmağa” aparan yolu simvolizə edir.
Təmizlik və qonaqlaşma
Bayramların ən maraqlı tərəflərindən biri də bir-birimizin evinə qonaq getmək, mehriban süfrələrdə deyib-gülməkdir. Bütün bunlardan əvvəl isə hətta bayramdan bir neçə həftə əvvəl, evlərdə bayram təmizliyinə başlanır. Yeni ilə təravətli başlamaq, bahar ətrini daha yaxşı hiss etmək üçün hər evdə genişmiqyaslı bayram təmizliyi edilir və evdəki lazımsiz əşyalardan xilas olunur. Bəzi xalqlarda bu təmizliyin həm də uğur və müvəffəqiyyət gətirdiyi inancı da mövcuddur.
Novruz bayramı və ilaxır çərşənbə özünəməxsus inancları ilə diqqəti cəlb edir
– Axır çərşənbə gecəsi nəhs danışmaq, içki içmək, nalayiq işlər tutmaq olmaz.
-Novruz bayramı axşamı yandırılan tonqaldan xeyir-bərəkət istənilir.
-Novruz bayramı axşamı qonşular yaslı adamların həyərində tonqal yandırıb, onları “qara bayram”dan çıxarırlar.
-Novruz bayramında bağdakı ağacların quru budaqlarını kəsməsən, ağac küsər, bar verməz.
-Novruz bayramı süfrəsinə su dolu qab qoyub, içinə xırda balıq buraxırlar. Balıq qabın dibindən düz şaquli qalxıb suyun üzərinə burun vurunca ilin təhvil olduğu bilinərmiş. Daha ətraflı »