Yeni Tərtər Qəzeti » Ədəbiyyat

28İyn

Poeziya

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

Asif TALIBOĞLU

GƏL QƏBRİMİN ÜSTÜNƏ

Sağlığımda görüşümə gəlmədin,

Barı hərdən gəl qəbrimin üstünə.

Bir vaxt mənə oğrun baxan gözlərin,

Qoy axıtsın sel qəbrimin üstünə.

Sənə olan saf eşqimin xətrinə,

Səni yazdım hər şeirimin sətrinə.

Qarışdırıb saçlarının ətrinə,

Qoy bir dəstə gül qəbrimin üstünə.

Demirəm ki, fəryad qopar, et nələr,

Asif deyə bir pıçıltın bəs elər,

Bəlkə ruhum rahatlanar, dincələr,

Gəzdirərsən əl qəbrimin üstünə

NAHAQ DEDİN: “GƏL QƏBRİMİN ÜSTÜNƏ”

(İradə Günəşin Asif Talı-boğluna cavabı)

Görüşünə gələnmədim, bağışla!

Nahaq dedin: “Gəl qəbrimin üstünə”.

Dünya-aləm qara geyib, yas tutar,

Töksə gözüm sel qəbrinin üstünə.

Qönçə kimi saralanda bənizim,

Məhəbbətin verdi mənə bir dözüm.

Böyütmədim arzuları, əzizim,

Qoymaq üçün gül qəbrinin üstünə.

Bundan belə İradəni dərd didər,

Ay insafsız, arzuladın gör nələr!…

Boğsa məni acı qüssə, qəm, qəhər,

Gəlmiyəcəm, bil qəbrinin üstünə.

Nahaq dedin: “Gəl qəbrimin üstünə”

Bakı şəhəri

28İyn

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

TƏRTƏRİM

Murovdağın ətəyindən boylanan

Sən bir cənnət bucağısan, Tərtərim.

Vətənimiz qədim Odlar Yurdunun

Sönməz odu-ocağısan, Tərtərim.

Əsrlərin yaşıdısan–ulusan.

Hər tarixi şanlı hünər dolusan,

Qarabağa gedən zəfər yolusan,

Xoş günlərin sorağısan, Tərtərim.

Bürünmüsən yaşıla sən, ala sən,

Görüm səni daim abad olasan!

Sən yenilməz, bir alınmaz qalasan,

Düşmənlərə göz dağısan, Tərtərim.

Sahilboyu sərin yaylaq havası,

Axşamüstü bir aləmdir səfası.

Tərtərçayın səsi–ana laylası,

Doğma ana qucağısan, Tərtərim.

Asif deyər sən dahilər yurdusan,

Qəhrəmanlar, fədailər yurdusan.

Cavanşirlər, Xətailər yurdusan,

Azərbaycan torpağısan, Tərtərim.

DÜŞÜNCƏLƏR

Payıza dönəcək gənclik baharı,

Bir gün gec, bir gün tez, nə fərq edər ki?

Yetəcək mənzilə ömür qatarı,

Bir gün gec, bir gün tez, nə fərq edər ki?

Budur Yaradanın qoyduğu qərar,

Hər bir başlanğıcın bir də sonu var.

Növbədir, gec ya tez, hamıya çatar,

Bir gün gec, bir gün tez, nə fərq edər ki?

Asif, demə yaşın yüz yox, əllidir,

Bunlar insan üçün boş təsəllidir.

Onsuz da həyatın sonu bəllidir,

Bir gün gec, bir gün tez, nə fərq edər ki?

20İyn

EL ŞAİRİ MƏZAHİR DAŞQININ YARADICILIĞINDA DİYARŞÜNASLIQ

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

Bütün həyatı boyu narahat ömür yaşasa da, gəncliyinin ən gözəl çağlarını sürgünlərdə, əsir düşərgələrində keçirsə də, bu didərgin şairin də doğulub boya-başa çatdığı eli-obası, daima onu öz qucağına səsləyən yurd-yuvası olub. O yurd qocaman Tərtər çayının zümzüməsini hər an eşidən, onun büllur kimi saf və təmiz suyundan cənnətə dönən Tərtər rayonunun Borsunlu kəndidir.
Məzahir hələ kiçik yaşlarından el sənətkarlarının sözlərini, ustad sənətkarların qoşduqları nəğmələri məharətlə ifa edər və kəndin savadlı, xalq yaradıcılığını gözəl bilən insanlarının diqqətini çəkərdi. Bütün bunlar onun yazmaq, yaratmaq eşqini, həvəsini artırardı. Onun istedadı xalqımızın əvəzolunmaz şairi Səməd Vurğunun da diqqətindən kənarda qalmamış və ömrünün sonuna qədər şair ona öz köməyini əsirgəməmişdi. Hətta Səməd Vurğun dostu Aleksandr Fadeyevlə birgə Daşqının dalınca Sibirə gedib çıxmışdır. Bu da şairin Daşqına verdiyi ən böyük qiymət idi və onun istedadına inamından irəli gəlirdi.
Ömrü boyu dinclik, rahatlıq, azadlıq və həqiqət axtaran şair çox keşmə-keşli və haqsızlıqlarla dolu bir ömür yaşamışdır. Bütün bunlara baxmayaraq, o, gələcək nəsillərə xalq yaradıcılığından qaynaqlanan bir əbədi irs qoyub getmişdi. Şairin hələ də xalq içərisində ağızdan-ağıza yayılan və yazıya alınmayan düzüb qoşduqları toplanmasa da, əlimizdə kifayət qədər yaradıcılıq nümunələri var. Bu da şairin yaradıcılığı haqqında ətraflı danışmağa imkan verir. Onun aşıq şeirinin qoşma, gəraylı, təcnis, divani və s. janrlarında yazdığı əsərləri diqqəti daha çox cəlb edir. Məzahir Daşqının dili çox sadə, anlaşıqlıdır. Odur ki, əsərləri tez yadda qalır, çünki xalqın başa düşəcəyi bir dildə yazılıb. Mövzu baxımından da Daşqın yaradıcılığında rəgarənglik çox güclüdür. Bu da şairin zəngin istedada və geniş dünyagörüşə malik olmasından irəli gəlir. Onun hansı mövzuda, hansı janrda yazmasından asılı olmayaraq, bütün əsərlərində şairin ürək çırpıntılarını hiss edirik. Azərbaycanımızın dağı-aranı, kəndi-şəhəri, çayı-gölü öz bədii ifadəsini Daşqın yaradıcılığında çox gözəl tapmışdır. Bu da diyarşünaslıq baxımından daha geniş məlumatlar əldə etməyə imkan verir. Yəni, diyarşünaslıq hər hansı bir müəyyən ərazinin hərtərəfli öyrənilməsidir və hər bir elmi əsasda öyrənmənin obyekti olur. Kəndin, şəhərin, dağın, meşənin və s. təbiəti, yaxud tarixi, ədəbi-mədəni sərvətləri öyrənmə obyekti ola bilər. Məsələn, Daşqının yazmış olduğu ”Göygöl” və ”Göygölə gəl, Göygölə” şeirləri Göygölün yaranma tarixini öyrənmə obyektidir: Daha ətraflı »

20İyn

MƏNİM ANA DİLİM

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

Dil bəşəriyyətin mənəvi dünyasının bir parçasıdır. Hazırda dünya əhalisinin sayı 7 milyarda çatmışdır. Dünyada yaşayan xalqlar özlüyündə hərəsi öz mənsub olduğu xalqın–mənəvi dünyası olan dilin övladıdır.
Dünya dillərinin sayı son məlumatlara əsasən 3700-ə bərabərdir.
Bu dillər arasında elələri var ki, həmin dildə danışan adamların sayı çox azdır. Elələri də var ki, Çin, Hindistan kimi ölkələrdə dünya əhalisinin 3,2 hissəsi yaşayır.
İnsan şüurlu varlıq olmaqla qazandığı dilin davamçısına çevrilir.
Şimaldan Cənuba, Qərbdən Şərqə olan ölkələr sırasında Mənim Vətənim–Azərbaycanım var. Azərbaycanı bütün dünyaya tanıdan zəngin dilim var. Bu dil əsrlər boyu mübarizələr mühitində çarpışmaqda olub. Mübariz xalqın mübariz dilidir Ana dilim.
Tarixin sübh çağından doğulan dillərdən biridir Azərbaycan dili.
Deməli, tarix gözünü açanda gördüyü insanların, xalqların, millətlərin biri də şumerlər-oğuzlar idi.
Oğuz xalqları öz zəngin dövlətlərini yaratdılar.
Başqa xalqlar öz tarixini öz dilində yazırdı. Oğuzlar öz dilinin zənginliyindən istifadə edib, daş kitabələr yaratdı.
Digərləri çox vaxt tarixini belə başqa xalqların dilində yazardı.
İmperiyalar azsaylı xalqların həm torpağını, həm də dillərini işğal edirdilər. Təkcə Türk xalqları bunu ədalətlə idarə edərdi.
Sovet imperiyasının apardığı ruslaşdırma, İngiltərənin apardığı ingilisləşdirmə, Fars imperiyasının yürütdüyü farslaşdırma, Ərəb xilafətinin ərəbləşdirmə siyasətlərindən fərqli olaraq onların dilinə hörmətlə yanaşardılar.
Adını çəkdiyimiz xalqlardan Azərbaycan türkləri zaman-zaman öz dilini yaşatmış, bu dildə bütün dünyada tanınan sənət əsərləri yaratmışlar. Torpaqlar işğala məruz qalır, yaradılan əsərlər yandırılır. Ancaq dil elə bir sərvətdir ki, onu işğal etmək, yandırmaq, unutdurmaq olmur.
200 ildir ki, Rus imperiyası, fars imperiyası öz planları əsasında əvvəl Cənubi Qərbi Azərbaycanı işğal etməklə azərbaycanlıları öz yurd-yuvalarından didərgin saldılar. Davamı Qarabağ oldu.
Bu gün Zəngəzur, Vedi, İrəvan, Göyçə torpaqları, Şuşa, Laçın, Zəngilan, Qubadlı elləri qaçqın və didərgin olublar.
Özləri ilə apardıqları ən zəngin xəzinə, Azərbaycan dili oldu. Deməli, dil ən qiymətli xəzinədir.
Xəlil Rza Ulutürkün dediyi kimi: Daha ətraflı »

20İyn

POEZİYA GUŞƏSİ

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

SAZ ÇALINIR

A duyğusuz, saz çalınır, qulaq as,

Qorqudumdan əmanətdi bizlərə.

Qoç Koroğlu qılıncını tullayıb,

Saz kökləyir, qoy eşitsin dağ, dərə.

Bihuş edib məni “Yanıq Kərəmi”,

Bu havaya oynamayın, a qızlar!

Bu havada yana-yana qovrulan

Xan Kərəmin naləsi var, dərdi var.

Nurla dolsun Ədalətin məzarı,

Yana-yana ölüb getdi dünyadan.

Qatil oldu ona “Yanıq Kərəmi”,

Dedi, sazım, mən yanıram, sən də yan!

“Baş Sarıtel” çalınanda göynəyir

Sinəmdəki sızıldayan aman, ah.

Bəsdir daha, insaf edin, nə olar,

Dərdlərimi tərpətməyin siz Allah!

Naşı əllər toxunmasın sazıma,

Hər simində bu xalqımın ruhu var.

İşdir, əgər ona nadan toxunsa,

Vallah, sazım nalə çəkər, qan ağlar!

A duyğusuz, saz çalınır, qulaq as,

Qorqudumdan əmanətdi bizlərə.

Qoç Koroğlu qılıncını tullayıb,

Saz kökləyir, qoy eşitsin dağ, dərə.

VAR

Baş açmıram başsızların işindən,

Düz yolunu azdıran var, əyən var.

Corabını papaq kimi başına,

Pencəyini şalvar kimi geyən var.

Zənn etmə ki, çətin olmur hər asan,

Gərək yolun axtarasan, tapasan.

Heç bilmirsən kimə qulaq asasan,

Dovşana qaç, tazıya tut deyən var.

Qış görmüşəm qürbət elin yayını,

Hər kəs gərək tapsın özcə tayını.

Halal çörək qazananın payını

Arsız-arsız haramlıqla yeyən var.

Bir kökdənik–yarı mənəm, yarı sən,

Bir ağacın barı mənəm, barı sən.

Allah, məni dostlarımdan qoru sən,

Sirr sözümü düşmənimə deyən var.

Bahar keçib, payız keçib, qış qalıb,

Ocaq sönüb, quru yanıb, yaş qalıb.

Kişi hanı? Çox papaqlar boş qalıb,

Nahaq yerə öz döşünə döyən var!

ANA VƏTƏN, AÇ QOYNUNU

Ana Vətən, aç qoynunu, gəlmişəm

İcazə ver, qoy başına dolanım.

Bir canım var, qurbanındır o sənin,

Neyləyim ki, budur olmaz-olanım.

Qürbət eldə həsrətini çəkirdim,

Gecə-gündüz sızlayırdı ürəyim.

Yavanlığa tapmayanda heç nəyi,

Göz yaşımla islanırdı çörəyim.

Qoy diz çöküb, ayağına yıxılım,

Bir də öpüm torpağını, daşını.

Sən ucasan, boyum çatmaz boyuna,

Qurban olum, aşağı əy başını.

Ay Tərtərli, ucalarsan daha da,

Vallah, əgər bu torpağa əyilsən.

Öp, gözünün üstünə qoy sən onu,

Vətəndəsən, qürbətdə ki, deyilsən!

10İyn

TƏBRİK EDİRİK!

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 24 may 2019-cu il tarixli Sərəncamı ilə həmyerlimiz Cəfərov Vahid Əziz oğluna(Vahid Əziz) Azərbaycan mədəniyyətinin inkişafında xidmətlərinə görə “Xalq şairi” fəxri adı verilmişdir.
Bu münasibətlə istedadlı qələm ustadı, əslində çoxdan öz xalqının şairi olan Vahid Əzizi bütün tərtərlilər və Vahidsevərlər adından təbrik edir, ona cansağlığı və yeni-yeni ədəbi uğurlar diləyirik!

“Yeni Tərtər”

31May

Hər budaqdan bir yarpaq

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

İKİNCİ ÖMÜR

(HEKAYƏ)

Bahadur fikirləşib götür-qoy edir, ancaq qəti bir qərara gələ bilmirdi. Anasının sağlığında bir-təhər dözürdü, xətrinə dəyməmək üçün ürəyindən keçənləri büruzə vermirdi. Yoxsulluqla, təkbaşına böyütmüşdü anası onu. Bahadurun beş yaşı olanda atasını meşədə odun qıran zaman ağac vurmuşdu. Bir ildən artıq idi ki, anası da rəhmətə getmişdi. İndi ondan soruşan yox idi ki, niyə bikefsən? O da heç kimə əhvalını bildirmirdi. İki oğlu var idi. Həyat yoldaşı Müşgünazı anası bəyənib almışdı ona. O vaxt başqa-sını sevdiyini, keçmiş məktəb yoldaşı Qəmərlə əhdpeyman bağladıqlarını anasına deyə bilməmişdi. “Məni ürəyinin yağı ilə böyüdüb, qoy necə bilir elə də eləsin”–demişdi. Ancaq insaf naminə desək Müşgünaz Qəmərdən gözəl idi. Boy-buxunu, yerişi-duruşu kəndin çox oğlanlarına ah çəkdirirdi. Neyniyəsən ki, Bahadur Müşgünazı yox, Qəməri sevirdi.
Çox tərəddüddən sonra nə anasına olan sevgisi, nə yeddi illik ailə həyatı, nə oğlanlarının gələcəyi, nə də anası ilə birlikdə min bir əziyyət bahasına tikdirdikləri ev-eşik onun yolunu kəsə bilmədi. Günlərin birində ürəyindən keçənləri Müşgünaza danışdı. Müşgünaz heç başını da qaldırmadan: “Elə et ki, nə vaxtsa peşiman olmayasan”, –dedi.
Bahadur əlavə heç nə deməyib, qapını arxasınca örtdü…
Kənd yerində xəbər tez yayılır. Bir saat sonra bütün kənd bilirdi ki, Bahadur uşaqlarını qoyub, bir pencəyinən evdən çıxıb.
Kənd mağazasının qarşısında papaq atsan, yerə düşməzdi, Bahadurun hərəkətini müzakirə edirdilər. Hərə öz fikrində israrlı idi. Kimi deyirdi: “Vallah, düz eləməyib! Özü yetimçiliyi görmüşdü, gərək uşaqlarını da başsız qoymayaydı”. Digəri söyləyirdi: “Özü bir qarnı ac, bir qarnı tox böyümüşdü, uşaqlarına yetərincə mal-dövlət qoysa da, gərək belə etməyəydi!”. Başqa biri: “ Necə olsa da kişi gərək nəfsinin yox, əqlinin arxasınca getsin”, –deyirdi. Daha ətraflı »

31May

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

BU QURBAN OLDUĞUM VƏTƏN

Düşməndən dərs yükü alıb,

Dərdinə daldığım Vətən…

Qarabağda “iki” alıb,

Sinifdə qaldığım Vətən.

Oğul-oğul çiçəkləndi,

Şəhid-şəhid ləçəkləndi,

Xocalıda çilikləndi

Əlimdən saldığım Vətən…

Gedir, yad əldə can gedir,

Can-can Azərbaycan gedir.

Gör kimlərə qurban gedir

Bu qurban olduğum Vətən!..

MƏNLİK DEYİL

Bu səngər haqq səngəridi,

Zəhmində çox cəng əridi.

Ləngərim söz ləngəridi,

Yüngül hava mənlik deyil.

Öz göyüm var, öz mələyim,

Öz xəttim var, öz lələyim.

Öz məzarım, öz bələyim,

Haram yuva mənlik deyil.

Davam nə can davasıdı,

Nə də yorğan davasıdı.

Azərbaycan davasıdı,

Ayrı dava mənlik deyil.

Ramiz QUSARÇAYLI

BAĞIŞLA MƏNİ

Xeyli vaxtdır soruşmuram halını,

Günahkar bəndəyəm, bağışla məni,

Nə desən haqqın var, amma ki, qardaş,

Sənsiz pis gündəyəm, bağışla məni.

Gəl, ay qardaş gəl yenidən barışaq,

Bu dünyada bir yanaq, bir alışaq.

Ömrün payızında nədən danışaq?

Dumanda, çəndəyəm, bağışla məni.

Necə unudaq biz olub-keçəni?

Büküb ürəyimə saxlaram səni.

Yəqin unutmazsan sən də Mirzəni,

Mən axı səndəyəm, bağışla məni.

Mirzə MƏMMƏDOV

31May

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

DÜNYA BİR BAZARDIR

Dünya bir bazardır-köhnə bir bazar,

Alınıb-satılır adamlar burda.

Ya xeyirxah olsun, ya mərdimazar,

Hər cürə qiymətə adam var burda.

Çəkir ömürləri mizan-tərəzi,

Duzun duz, kəmin kəm hesabı gedir.

Süzgəcdən süzürlər hər birimizi,

Ayrıca haqq-hesab kitabı gedir.

Elə adam var ki, çıxdaşdır daha-

Piştaxta küncünə atılıb qalar,

Adamlar görmüşəm qızıldan baha,

Dəstəsi on qəpik olanlar da var.

Hər kəs qiymətini özü yazıbdır

Qiymət kağızına öz əlləriylə.

Kim nə dəyərdədir, nə qazanıbdır

Ölçülür-biçilir əməlləriylə.

Taparsan burada kimi dilərsən,

Bazar öz nırxını dəyişməz qəti,

Bu dünya bazardır, özün bilərsən,

Ya cəhənnəmi al, ya da cənnəti.

Tofiq YUSİF

BUYMUŞAM

Məni əfəl görüb qına,

Buymuşam, fələk, buymuşam.

Bu daşı bu caynağımla

Oymuşam, fələk, oymuşam.

Qar ələndi, yol islandı,

Hardan olum istiqanlı?

Ürəyimi qanlı-qanlı

Soymuşam, fələk, soymuşam.

Gözüm o dağın yalında,

Gah sağında, gah solunda.

Bu canı haqqın yolunda

Qoymuşam, fələk, qoymuşam.

Mən düşdüyüm nə işiydi?

Yerim, yurdum dəyişikdi.

Bircə ölümüm əskikdi,

Doymuşam, fələk, doymuşam.

Nağıla düşdüm, nağıla,

Çətin bu yaram sağala.

Zirəddin kimi oğula

Qıymışam, fələk, qıymışam.

Zirəddin QAFARLI

DAŞ ÇIXARDIRAM

Altmışımda gəlib ağıl üstümə,

Damağım yarılıb, diş çıxardıram.

Gün doğub təzədən mağıl üstümə,

Çilləm yol üstədi, qış çıxardıram.

Dodağım çatdıyır, dilim qabarır,

Sahilləri yuyur, selim qabarır,

Mən şeir yazanda əlim qabarır

Qayanı çapıram, daş çıxardıram.

Hərdən qızdırması, dondurması var,

Bəxtin olanımı sovurması var.

Kişmişi yerində, qovurması var,

Süfrəmə layiqli aş çıxardıram.

Gəldim, bu dünyanın dərdim dərdini,

Dərdim, ürəyimə verdim dərdini.

Dərdimnən ziyada gördüm dərdini,

Qəlbim qan ağlayır, yaş çıxardıram.

Bu qədər qəzəbin, kinin içində,

Bizim kara gəlməz minin içində.

Bu qədər şeytanın, cinin içində

Əlövsət, mənəm ki, baş çıxardıram

Əlövsət SALDAŞ

31May

Ədəbiyyat şərhlər bağlıdır

DAHA HEÇ BİR KƏSƏ İNANMIRAM MƏN

Səmti bəlli deyil əsən küləyin,

İblislər cildinə girir mələyin.

Tərsinə fırlanır çərxi fələyin,

Zaman da zövq alır fitnədən, feldən,