Qədim oğuz türklərinin yaşadığı Qarabağımızın hər qarış torpağı və onun hər daşı bir tarixdir. Güllələrin izi, şəhidlərimizin qanı ilə yazılan bu tarix, həm də oğuz türklərinin tarix salnaməsidir. Bu salnamədə Zəfər tarixi yaşayan və yaşadan əfsanəvi taborun son şə-hidini tanıtmaq istəyirəm.
Qurbanov Yusif Arif oğlu 12 noyabr 1998-ci ildə Goranboy rayonunun Şəfəq kəndində anadan olmuşdur. O, bu kənddə orta məktəbi bitirdikdən sonra 2017-ci ilin yanvar ayında hərbi xidmətə çağırılır. Yusif xidmətinin on ikinci ayında könüllü olaraq xüsusi təyinatlı qüvvələrdə hərbi xidmətini davam etdirmiş və bu qoşun növündə kiçik gizir vəzifəsinə layiq görülmüşdü. Vətən müharibəsi başlananda o da torpaqlarımızı azad etmək üçün döyüşlərə qatıldı. İlk dəfə Cəbrayıl uğrunda gedən döyüşlərdə ayağından saysız qəlpə yaraları almasına baxmayaraq qısa müddətdə yenidən döyüşlərə atıldı. Cəbrayıldan Şuşaya kimi döyüş yolu keçən Yusif Qurbanov dörd dəfə yaralanır. Lakin o, sağalar-sağalmaz yenidən döyüş yoldaşlarının yanına qayıdır. Göstərdiyi şücaətlərə görə Prezident İlham Əliyevin Sərəncamları ilə 3 -cü dərəcəli “Vətənə xidmətə görə” ordeni ilə və “Şücaətə görə”, “Vətən uğrunda”, “Cəbrayılın azad olunmasına görə”, “Füzulinin azad olunmasına görə”, “Kəlbəcərin azad olunmasına görə” medalları ilə təltif edilib.
2022-ci ilin sentyabrında düşmənin genişmiqyaslı təxribatları nəticəsində Kəlbəcər uğrunda gedən döyüşlərdə yenidən iştirak edir. Çətin maneələri keçən bacarıqlı kəşfiyyatçı düşmənə ağır zərbələr vurur. Sentyabrın 12-də isə gecə saatlarında minaya düşərək yaralanır və sağ ayağını itirir. O, Kəlbəcər Hərbi Hospitalında ilkin yardım aldıqdan sonra Bakıya aparılır və Mərkəzi Hərbi Klinik Hospitala yerləşdirilir. Beş gün komada qalan Yusif Qurbanov həkimlərin səyinə baxmayaraq sentyabrın 17-də şəhadətə yüksəlir. 18.09.2022-ci ildə Goranboy rayonunun Şəfəq kəndində dəfn edilir. O, gəncliyinin çağlayan anlarını yaşaya bilmir. 24 yaşlı şəhidimiz nişanlı idi. Tərtərdən nişanlandığı Məlahət Ağayevayla ailə həyatı quracaqdı. Ancaq bu iki gəncin arzuları nakam qaldı. Daha ətraflı »

Bu vəhşilik unudulmayacaq

Əsədov Sabit Usub oğlu 1981-ci ilin iyul ayının 27-də keçmiş Ağdərə rayonunun Sırxavənd kəndində anadan olub. Doğma kəndlərinin işğalından sonra ailəsi ilə birlikdə Tərtər rayonunun Şıxarx qəsəbəsində məskunlaşıb.
Uzun illər qaçqın-köçkün həyatı yaşayıblar. Son illərdə isə Şıxarxda tikilmiş yeni qəsəbədə ailəsinə 3 otaqlı mənzil veriblər. Şəraitləri, dolanışıqları yaxşılaşsa da, ürəyindəki yurd nisgili zərrə qədər azalmamışdı.
Qardaşı İsgəndər Əsədovun dediklərindən: “Müharibənin 3-cü günü idi. Mən işdəydim. Ermənilər yaşayış məntəqələrimizi güclü atəşə tuturdular. Qardaşımdan çox nigaran idim. Bilirdim ki, qəsəbədən heç yerə getmir.
Mən də qəsəbəyə yollandım. Sabitlə görüşüb, ehtiyatlı olmağı xahiş etdim. Dedim, özünü qoru, üç övladın var”.
Lakin Sabit evindən uzaqlaşmaq istəməyib. Qardaşı İsgəndər günün ikinci yarısında yenidən qəsəbəyə gələndə, qazanxananın yanına mərmi düşdüyünü görüb. Qəlpələr ətrafa yayılıb, bir neçə nəfəri yaralamışdı. Onlardan biri də Sabit idi.
Sabiti Bərdə mərkəzi xəstəxanasına çatdırsalar da, həyatını xilas etmək müm-kün olmayıb. O, sentyabrın 29-da Bərdə rayonunun Cə-yirli kəndində dəfn olunub.
Sabit Əsədovun həyat yoldaşı Səadət xanım bu gün 3 övladını atasız böyüdür. Tacirin, Fidanın, Nurcanın atalı, xoşbəxt günlərini erməni cəlladları əllərindən alıblar. Təkcə bu ailə deyil, bütün xalqımız günahsız insanların qanını tökən erməni cəlladlarının vəhşiliyini heç zaman unutmayacaq.
Sadə, zəhmətkeş insan olan Sabit Əsədovun xatirəsi qəlblərdə yaşayacaq.

Svetlana Bağırovanın
“Tərtərin tarix yazan oğulları” kitabından

Şəhidimiz bizimlədir

Abdullayev Şəhriyar Kamil oğlu 1987-ci il martın 2-də Tərtər rayonunun Cəmilli kəndində anadan olub. Orta məktəbi də Şəhriyar bu kənddə bitirib.
2005-ci il oktyabrın 12-də həqiqi hərbi qulluğa gedib. 2007-ci ilin aprelində qayıdıb. 2011-ci ildə müddətdən artıq xidmət edən hərbi qulluqçu kimi yenidən orduya qayıdıb. O, XTQ-yə qəbul olub və orada gizir kimi çalışmağa başlayıb.
Şəhriyar Aprel döyüşlərinin iştirakçısı olub. Bu döyüşlərdə göstərdiyi qəhrəmanlıqlara görə medal və diplomla təltif edilib.
2020-ci il sentyabr ayının 27-də torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi uğrunda haqq savaşına qatılan Şəhriyar Abdullayev Murov istiqamətində döyüşüb.Gamış dağ zirvəsinin itki vermədən fəth edilməsində qəhrəmanlıq göstərib. Sentyabrın 29-dan Füzuli-Cəbrayıl istiqamətində gedən döyüşlərdə iştirak edib. Döyüş zamanı ermənilərin tankını, maşınını hərbi qənimət kimi gətirib, çoxlu sayda düşmən əsgərini zərərsizləşdirib.
Oktyabrın 10-da Hadrut uğrunda gedən döyüşdə axşam saat 21.50 radələrində düşmənlə əlbəyaxa savaş zamanı yaxın məsafədən baş nahiyəsindən snayperlə vurularaq şəhidlik zirvəsinə ucalıb.
Şəhidin qardaşı Tural Abdullayev deyir ki, Şəhriyar həmişə müharibənin başlamasını və özünün orada iştirak etməsini arzulayırdı. O, polis orqanlarına işə düzəlmək üçün sənəd verib qəbul olunsa da, son anda atasından xəbərsiz sənədlərini götürüb Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrə qəbul üçün verib. Daha ətraflı »

Ailəsi ilə görüşməyə gedirdi, artilleriya mərmisinə tuş gəldi

Həsənov Zabil Məhəmməd oğlu 1983-cü ilin iyun ayının 1-də Kəlbəcər rayonunun Bozlu kəndində anadan olub. Doğma kəndlərinin ermənilər tərəfindən işğalından sonra ailəsi ilə birlikdə Tərtər rayonunun Həsənqaya kəndində məskunlaşıb. Bu kənd atəşkəs dövründə, Aprel hadisələri zamanı dəfələrlə düşmən artilleriyasının hücumlarına məruz qalıb, şəhid verib, insanlar əlil olublar.
Vətən müharibəsinin ilk günlərindən Həsənqaya kəndi düşmənin hədəfinə çevrilmişdi. Dinc sakinlərin burada qalması təhlükəliydi. Zabil də həyat yoldaşını və üç övladını – İlkini, Nahidəni, Təmkini Bərdəyə göndərib, özü evlərində qalmışdı. Təsərrüfat işləri ilə məşğul olurdu.
Zabilin Həsənqaya kəndində qalmaqda məqsədi ön cəbhədə əsgərlərimizə yaxın olmaqla, kömək etmək idi. Sonralar bu faktı orada xidmət edən əsgərlər danışırdılar.
Oktyabrın 1-də o, bazarlıq edib uşaqlarına baş çəkməyə hazırlaşmışdı. Şəhərimizin köhnə avtovağzal deyilən ərazisində maşın gözləyirdi. Bu zaman Tərtər çayı üzərində yerləşən şəhərin əsas körpüsünün yanına düşən artilleriya mərmisinin qəlpələri dəyməsi nəticəsində şəhid olub.
Elə həmin gün Bəyimsarov kənd qəbiristanlığında dəfn olunub.
Erməni terrorunun növbəti qurbanı olan Zabil Həsənovun da qanı yerdə qalmadı. Düşməndən fərqli olaraq, Azərbaycan Ordusu onların cavabını hərb meydanında verdi.
Bütün şəhid ailələri kimi, Həsənovlar ailəsi də dövlətimizin qayğısı ilə əhatə olunub.

Məmmədov Elcan Zöhrab oğlu 1989-cu ildə Tərtər rayonunda anadan olub. 1996-cı ildə Bakıxanov qəsəbəsindəki 96 saylı tam orta məktəbin 1-ci sinfinə gedib və 2007-ci ildə həmin məktəbi müvəffəqiyyətlə bitirib. Elə həmin il Poltexnik Universitetinə qəbul olub. Universiteti bitirməyinə bir il qalmış, 2010-cu ildə ailə qurub.
2011-ci ildə universiteti bitirib və hərbi xidmətə yola düşüb. Müddətli həqiqi hərbi xidmətini Cəlilabad rayonunun Göytəpə qəsəbəsindəki “N” saylı hərbi hissədə başa vurub və Bakıya, ailəsinin, valideynlərinin yanına qayıdıb.
2013-cü ildən Elcan tikinti şirkətində təhlükəsizlik xidməti rəisinin köməkçisi vəzifəsində çalışıb. Elə həmin ilin aprel ayının 2-də Ayan adlı qız övladı dünyaya gəlib. Bir ata kimi Elcanın sevincinin həddi-hüdudu yox idi. 2015-ci il iyulun 2-də onun 2-ci övladı Ramal həyatına sonsuz bir sevinc bəxş edib.
2018-ci ildə Elcan Məmmədov xüsusi kurs keçərək leytenant hərbi rütbəsi alıb və Daşkəsəndəki “N” saylı hərbi hissədə işə başlayıb.
Elcan Məmmədov 2020-ci ilin 12-15 iyulunda Azərbaycan və Ermənistan dövlət sərhədinin Tovuz rayonunda baş verən Tovuz döyüşlərində savaşıb.
Vətən müharibəsi zamanı Tərtər rayonunun Suqovuşanın azadlığı uğrunda gedən döyüşlərdə şücaət göstərib.
Bu döyüşdə yaralansa da, yoldaşlarının təkidinə baxmayaraq, geri qayıtmayıb, deyib:
–Boş şeydi, mən yaralanım qayıdım, sən qayıt, bəs irəli kim getsin? Daha ətraflı »

Qaşın kim ola bilər?
Gözün kim ola bilər?
Oğul itirən anaya
Oğul kim ola bilər?
Bu yazını bayatı ilə başlamaqda məqsədim yüzlərlə, minlərlə ananın oğul itkisini, ürəynin yanğısını onlarla birgə yaşamağımdır. Doğmaların – xüsusilə də övlad itkisi dərdlərin ən acısıdır, desəm yanılmaram. Mənfur qonşularımızın Birinci Qarabağ Müharibəsində və 44 günlük Vətən Müharibəsində xalqımıza qarşı etdiyi amansızlıqlar ana-bacıları oğul-qardaş həsrətli, körpələri valideynsiz qoymuş, dağ vüqarlı ataların belini əymişdir. Ailədə, cəmiyyət arasında öz xeyirxahlığı, qoçaqlığı, vətənpərvərliyi ilə seçilən oğullarımız torpaqlarımızın bütövlüyü uğrunda şəhid olmuşlar. Bədən üzvlərini itirərək hələ də əzabla yaşayan oğullarımız vardır. Bunlar analarımızın sağalmaz yarasıdır, heç zaman yandıra bilməyəcəyi sönmüş çırağıdır. İgid, qəhrəman oğullar anaların “əsərləri” hesab edilir. Həm anaların, həm də bütün xalqımızın qürur, fəxr yeridir, lakin hər bir itirilmiş oğul ananın sönmüş ümidi, yarım qalmış arzusudur. Bu analardan biri də şəhid Emil Əmirovun anası Xanımnaz İmanovadır.
Emil Xanımnaz ananın tək övladı olub. Soyuq bir qış günündə – 9 dekabr 2000-ci ildə doğulanda ana oğlunu arxa-dayaq bilmiş, onu nəvazişlə böyütmüşdür. Mingəçevir şəhərində doğulsa da, uşaqlığı Moskva şəhərində keçmişdir Emilin. Hətta orta məktəbə ilk qədəmlərini də orada atmışdır. Qısa bir vaxtdan sonra anası ilə birgə doğulduğu Mingəçevirə qayıdaraq, ibtidai təhsilini burada davam etdirir. Balaca Emilin rəftarı onu müəllim və sinif yoldaşlarının sevimlisi edir. Daha ətraflı »

ŞƏHİD AİLƏSİNİN ARZULARI

İllərin qovuşuğuna cəmi bir neçə gün qalıb. Kimi evində şam ağacı bəzəyir, kimi bayram bazarlığından ötrü marketlərə üz tutur. Redaksiyamızın qonağı olan Xanım nənənin üç nəvəsi – Arzu, Pərizad və Zamiq də yeni ili qarşılayacaq, ürəklərində arzu, niyyət tutub, Şaxta Babaya məktub yazacaqlar. Amma bu məktublar digər uşaqların yazdıqlarına bənzəməyəcək.
Xanım nənə Arzunun məktubunu götürüb bizə gətirmişdi: “Əziz Şaxta Baba! Bizim çox zəhmətkeş, gözəl, mehriban atamız vardı. Çoxlu var-dövlətimiz olmasa da, atamızla qayğısız və xoşbəxt yaşayırdıq. Onunla biz çox güclüydük. Atamız sadə bir insanıydı. O, ermənilərə neyləmişdi ki, atdıqları mərmi ilə cavan ömrünü yarımçıq, bizi isə atasız qoydular? Şaxta Baba, erməni terrorunun qurbanı olan bir insanın övladları kimi biz müharibəni lənətləyirik. Arzum budur ki, məktəbi əla qiymətlərlə bitirib həkim olum, atamızın adını daşıyan klinika açım. Mən insanlara sağlamlıq bəxş etmək istəyirəm, bir də istəyirəm ki, uşaqlar bir daha müharibə nə olduğunu görməsinlər, analar mənim Xanım nənəm kimi gözüyaşlı qalmasın”.
Nəvəsinin fikirlərini Xanım nənə davam etdirir. O deyir: “ Mən özüm həyat yoldaşımı 21 yaşımda itirdim, iki körpə balamla tək qaldım. Oğlum Həsənin və qızım Xumarənin əlini çörəyə çatdırmaq, onları ev-eşik, ailə sahibi etmək üçün ən ağır işlərdən yapışdım– xadimə işlədim, kiminsə işini gördüm və nəhayət, şükür etdim ki, tərbiyəli övladlar böyütmüşəm, nəvələrim var”. Daha ətraflı »

Qələbəni biz şəhidlərimizin qanı hesabına qazanmışıq. Şəhidlər bizim qəlbimizdə əbədi yaşayır, yaşayacaq. Allah sizə səbir versin. Siz analar, atalar xalqımız üçün, dövlətimiz üçün gözəl insanlar yetişdirmisiniz. O insanların ömrü uzun olmadı, amma onlar əbədiyyətə qovuşdu və onlar öz adlarını Azərbaycan xalqının şanlı tarixinə əbədi yazdırdı.
                                                                                          İlham ƏLİYEV, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti

         Hərbçi olmaq uşaqlıq arzusu idi

Rzayev Ülfət Novruz oğlu əslən Kəlbəcər rayonundandır. Digər həmvətənləri kimi, onun ailəsi də erməni terrorizmi nəticəsində 1993-cü ildə dədə-baba torpaqlarını tərk ediblər. Ailə Tərtər rayonunun Cəmilli kəndində məskunlaşıb, sonradan isə onlara qaçqınlar üçün tikilmiş Yeni Qəsəbədə ev veriblər.
Ülfət 2001-ci il fevralın 11-də Cəmilli kəndində anadan olub. 4 qardaşın ən kiçiyi, həm də ən cəsuru olub. Kəlbəcər 68 saylı tam orta məktəbini bitirib.
Hərbçi olmaq onun uşaqlıq arzusu idi. Ona görə də 2019-cu ilin aprel ayında müddətli həqiqi hərbi xidmətə çağırılanda, çox sevinirdi.
O, əsgəri borcunu Xüsusi Təyinatlı Qoşunlarda – “Yaşmada”da keçib. Nümunəvi əsgər kimi komandirlərin və yoldaşlarının hörmətini qazanıb. Bundan sonra isə öz arzusu ilə xüsusi təyinatlılarda xidmətini davam etdirib və oradan da birbaşa cəbhəyə yollanıb. Döyüş yolu Kəlbəcər istiqamətindən başlayıb və Şuşada başa çatıb. Komandirləri, yoldaşları gənc əsgərin şücaətləri barədə ürəkdolusu danışırlar. Deyirlər ki, o, yaralandıqdan sonra da döyüşü dayandırmayıb. Qolunu sarıyaraq, yenidən hücuma keçib. Daha ətraflı »

Mustafayev Əlizamin Baxış oğlu böyük bir ailənin ən kiçiyidir. Onlar 8 qardaş, 1 bacı olublar.
Ailə əslən Kəlbəcərdəndir, erməni işğalı nəticəsində Tərtərin Bəyimsarov kəndində məskunlaşıb. Elə Əlizamin də 21 iyun 1999-cu il tarixdə bu kənddə doğulub. 64 saylı Kəlbəcər kənd tam orta məktəbini bitirib. 2017-ci ildə müddətli həqiqi hərbi xidmətə gedib, 2019-cu ildə qayıdıb. Bir müddət kənddə təsərrüfat işləri ilə məşğul olub. Sonra böyük qardaşlarına bildirib ki, yenidən orduda xidmət etmək üçün müraciət edəcək. Üç ay təlim keçdikdən sonra həmlə taborunda çavuş kimi müddətdən artıq hərbi xidmətə başlayıb. Qumbaraatan idi.
Qardaşı Mamed Mustafayev deyir ki, Əlizamin uşaqlıqdan ailənin Kəlbəcər həsrətinə dözə bilmirdi. Həmişə deyirdi ki, atamın öz yurdundan didərgin düşməsinin intiqamını düşməndən alacağam.
Orduya getməmişdən əvvəl isə anasının məzarını ziyarət edib və yaxınlarına tapşırıb ki, əgər şəhid olsam, məni anamın yanında dəfn edin.
Müharibə başlayandan, Əlizamin döyüşlərə qatılıb. Cəsarətli, qoçaq idi.Hər an düşməndən intiqam almaq arzusu ilə vuruşurdu. Daha ətraflı »

Məhərrəmli Fuad Füzuli oğlu 10 may 2001-ci ildə Tərtər rayonunun Düyərli kəndində anadan olub. 2007-ci ildə Bakı şəhəri Suraxanı rayonundakı Yeni Ramana qəsəbəsində yerləşən Fərrux İsrafil oğlu Mehdiyev adına Qubadlı rayon Qaralar kənd tam orta məktəbinin 1-ci sinfinə daxil olub. Orta məktəbi bitirdikdən sonra 2019-cu ilin iyul ayında Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin Kəlbəcər rayon bölməsi tərəfindən həqiqi hərbi xidmətə çağırılıb. Fuad hərbi xidmətdə ol-duğu müddətdə də öz biliyi, bacarığı və nümunəvi xidməti ilə fərqlənib.
Vətən müharibəsi zamanı Fuad Məhərrəmli Füzuli rayonunun Qaraxanbəyli, Qərvənd, Kənd Horadiz, Yuxarı Əbdürrəhmanlı, Cəbrayıl rayonunun Böyük Mərcanlı və Nüzgar kəndlərinin azad olunmasında böyük şücaət göstərib.
29 sentyabr 2020-ci ildə Cəbrayıl rayonunun Nüzgar kəndi istiqamətində döyüş tapşırığının yerinə yetirilməsi zamanı qəhrəmancasına şəhid olub.
Deyirlər ki, şəhid olandan sonra onun cibindən kiçik bir dəftərçə çıxıb. Burada 2020-ci il sentyabrın 20-də Fuad özü öz əllərilə şəhid bulağının şəklini çəkmişdi. İndi oxuduğu məktəbin qarşısında onun adına belə bir bulaq tikilib.
Fuad kəşfiyyat bölüyündə xidmət edirdi. Valideynləri Kəlbəcər rayonunun Qamışlı kəndindən məcburi köçkündürlər.
Fuad Məhərrəmli 30 sentyabr 2020-ci ildə Göygöl rayonunun Şəhidlər Xiyabanında dəfn edilib. Daha ətraflı »