Filosof Antisfen Sokrata müraciət edərək:
– Səni nə məcbur etdi ki, Ksantipp kimi deyingən arvadı aldın?- deyə soruşmuşdur.
– Mən istəyirdim ki, Ksantippin deyinməsinə qulaq asa-asa vərdiş edəm, onunla yola getməyi öyrənəm və beləliklə də, başqaları ilə də yola gedə biləm! – deyə Sokrat cavab vermişdir.
Məşhur yunan filosofu Sokrat demişdir:
–Cahil şəxsin səhvini göstərmə, yoxsa səndən elm öyrənib öz səhvini düzəldər, sonra sənə düşmən olar.

Qardaş, bu Tərtərin elə sürücüləri var ki, onlara “zırrama” deməkdən özümü saxlaya bilmirəm. “Zırrama” sözü də ki, çox ağır sözdür və bu sözə dözmək zor işdir. “Zırrama”, yəni “hır”nan “zır”ı qanmayan, “haho”, “hiş” bilməyən bir zaddır. Məsələn, bir komediyada deyildiyi kimi: “Özünə baxma, bu donuz ki, var, çox qanmaz heyvandır” və yaxud farslar belə ifadə işlədirlər: “Necəsən qanmayım, dədən yansın?!”. Bax, zırrama da bu qəbildəndir. Elə bil anadan olandan üzü bəri nə evdə, nə uşaq bağçasında, nə də məktəbdə tərbiyə verməyiblər. Abır bilmirlər, həya bilmirlər, ayıb bilmirlər, mədəniyyətləri də ki, yekə bir “SIFIR”dır. Adam gərək böyük-kiçik yeri bilə, ağsaqqal-ağbirçək tanıya. Yaxın keçmişinizə nəzər salın, görün onda nə təhər idi? Yol böyüyün olardı, su kiçiyin. Ağsaqqal-ağbirçək gələndə cavanlar ayağa durar, ehtiram göstərərdilər. Onların bir sözü iki olmazdı. Kiminsə ağzı nəydi özündən yaşca böyük adamın sözünün qabağına söz desin!
Bəs indi necədir? Uzaq olsun! Elə uşaq-muşaq peyda olub ki, böyüklərə “nəsihət”, “öyüd” verir, onlara “ədəb-ərkan qaydaları” “öyrədir”, “ağıllı ol!”–deyir. Amma özünün adi tərbiyəsi yoxdur. Di gəl döz!
Tərtər sürücülərinin əksəriyyəti də bu səviyyədədir, yəni zırramadır. Onların nəinki sürücülük mədəniyyəti, ümumiyyətlə, heç mədəniyyətləri yoxdur. Ağzında “zırrama” deyirsən, heç zırramanın da mədəniyyəti olar?! Xüsusilə də bir dana satıb, “yamağından cin ürkən” cındır bir maşın alan və onunla xaltura edən sürücülər!… Yoxlasan, bəlkə heç çoxunun sürücülük vəsiqəsi də yoxdur. Daha ətraflı »

Tünzalə Mustafayeva şəhərimizin Nizami küçəsindəki gözəllik salonlarından birində işləyir. Artıq on ildən çoxdur ki, bu peşədə çalışır. İlk ustasını, ona sənət öyrədən insanı heç zaman unutmur. Tünzalə xanım deyir:
–Bu tövsiyəni mənə öz ustam vermişdir, mən də gənclərə deyirəm: qadınlarla işləyən insan ilk növbədə xoşxasiyyət və mehriban olmalıdır. İkinci mühüm şərt səbr və səliqəlilikdir. Bizim işimiz diqqətli olmağı sevir. Çünki qadınlar çox həssasdırlar. Əgər bir dəfə işimizdə kiçik bir nöqsan görsələr, ikinci dəfə müraciət etməzlər.
Qeyd edək ki, salona gələnlərin sayı ildən-ilə artır. Tünzalə xanım isə yaratdığı gözəllik dünyasından zövq alır.
O, bir oğul anasıdır. Soruşanda ki, gələcək gəlinini necə görmək istəyirsən, deyir:
–Mənə elə gəlir ki, insanın xarici görünüşü daxili aləmi ilə tam vəhdət təşkil etməlidir. Ona görə də, yaşından, peşəsindən asılı olmayaraq, qadınlarımız daim öz görkəmlərinə fikir verməlidirlər. Mən də arzu edirəm ki, gələcək gəlinim belə olsun.

Aysel Hüseynova

MULTİKULTURALİZM HAQQINDA FİKİRLƏRİM, YAXUD MAKSİM QORKİNİN “DANKO HAQQINDA ƏFSANƏ”Sİ

Rus mütəfəkkir yazıçısı Maksim Qorkinin romantik bir hekayəsi var: “Danko haqqında əfsanə”. Əsərdə göstərilir ki, öz yurdunda sağlam və firavan yaşayan xoşbəxt bir tayfa vardı. Bir gün daha güclü bir tayfa onlara hücum çəkdi, onları günəş işığı belə görməyən zülmət bir yerə qovdu, doğma yurd-yuvalarından didərgin saldı. Torpağından didərgin düşənlər isə xoşbəxt ola bilməzlər. Sarı bülbül haqqında deyimdə olduğu kimi: Sarı bülbülə şah sarayında qızıldan qəfəs düzəltmişdilər. Lakin o oxumur, elə hey göz yaşı tökür, ahu-zar edirdi. Şah bülbülü qəfəsdən buraxdırdı və onu izləməyi əmr etdi. Bülbül uçub gedib boz bir biyabanda qaratikan koluna qondu. “Oxqay, vətənə gəldim, imana gəldim”, – dedi və cəh-cəh vurmağa başladı.
Yaxud bizim məşhur xalq bayatısında deyildiyi kimi:
Əzizim, vətən yaxşı,
Geyməyə kətan yaxşı.
Gəzməyə qərib ölkə,
Ölməyə vətən yaxşı.
Mən, keçmiş DQMV-nin Ağdərə rayonunun Umudlu kəndində anadan olmuşam. Kəndimiz ermənilərin əhatə-sində yerləşirdi. Biz, azərbaycanlılar, rayonda azlıq təşkil edirdik, rayon rəhbərliyində yalnız partiya və komsomol komitələrinin ikinci katibləri ilə təmsil olunurduq.
1992-ci ilin fevralında uzunmüddətli blokadadan sonra kəndimiz işğal olundu. Biz didərgin düşdük…
Elə bil Qorkinin hekayəsini yaşayırdıq. Dünən bir tayfanın digərinə etdiyini bu gün bir millət digərinə etdi. Daha ətraflı »

Mərhum xalq şairimiz, Azərbaycan ədəbiyyatında xüsusi yeri olan Rəsul Rzanın sözləridir. Gözəl sözlərdir, elə deyilmi? Məncə gözəldən də gözəldir! Bunun sübuta ehtiyacı yoxdur.
Bu sözləri yada salanda istər-istəməz müasir dünyamızda baş verən qanlı-qadalı savaşları, mənasız, məntiqsiz terrorları, onların törətdikləri günahsız insan qurbanlarını xatırlamalı olursan. Xatırlayırsan, qanın qaralır, təəssuflənirsən, varından yox olursan.
Bu hisslərlə yaşayarkən maraqlı bir sual da düşündürür səni. “Məgər insan dünyaya bunun üçünmü gəlib? Qan-qada törətmək, fitnə-fəsad yaratmaq, bir-birini günahsız yerə məhv etmək üçünmü?..”
Axı, insanı xəlq edəndə ulu yaradanımız ondan heç nəyi əsirgəməyib. Lazım olan hər şeyi verib ona. Ən başlıcası bütün canlılardan fərqli olan şüur verib, ağıl verib, idrak verib ona. “Yaşa, yarat, hər şeyi yaxşı-yaxşı düşün, dərk et, – deyib. Sənə bəxş etdiyim bu dünyanı daha da gözəlləşdirməyə can at” –deyib…
Bəs, biz necə əməl etmişik uca yaradanın bu göstərişlərinə? Ağlımız artdıqca ağılsızlaşmağa, elmin, texnikanın böyük nailiyyətlərinə yiyələndikcə onlardan məsrəfsiz yerə istifadə etməyə, icad etdiyimiz qırğın silahları ilə özümüz özümüzü məhv etməyə başlamışıq. Faciə burasındadır ki, hətta bununla öyünməyə, qürrələnməyə də çalışmışıq. Yaxın Şərqdə, İraqda, Suriyada, Əfqanıstanda baş verənlər dediklərimizin sübutu deyilmi? İblislərin, şeytanların fitvasına uyub özünü İslam dövləti adlandırdığı halda, “Allahu Əkbər” deyərək qan qardaşlarının başını kəsən İŞİD terrorçularının hərəkətlərinə nə ad vermək olar? Niyə xristianların müsəlman dünyasına qarşı düşünülmüş təxribatı hesab etmirik bunu? Bu gün kimi aydın həqiqəti nə vaxt dərk edəcəyik biz?!.. Daha ətraflı »

Multikulturalizm termini düşüncəmizə yeni daxil olub. Bu termin haqqında müxtəlif ölkələrdə müxtəlf təhlillər mövcuddur. Ümumilikdə multikulturalizm mədəniyyətlər və dinlər arasında bir ünsiyyətdir. Multikulturalizm eyni bir ölkədə yaşayan müxtəlif xalqların nümayəndələrinin mədəniyyət hüquqlarını tanıyan humanist dünyagörüşü olan siyasətdir. Ölkəmiz tarix boyu sivilizasiyaların və mədəniyyətlərin qovuşağında yerləşib. Azərbaycanın Asiya və Avropa arasında körpü olması burada mədəniyyət müxtəlifliyinin yaranmasında mühüm rol oynamışdır. Çoxmədəniyyətlilik dedikdə isə ilk növbədə etnik, irqi, dini-mədəni müxtəliflik və dəyərlər nəzərdə tutulur.
Multikulturalizm tolerantlıq və qarşılıqlı anlaşma, qarşılıqlı hörmət, dostluq, dözümlülük üzərində qurulan mühitdir. Nəzərə alaq ki, Azərbaycan ərazisində çox qədim zamanlardan müxtəlif etnik millətlər – avarlar, ləzgilər, udinlər yaşayır və onların multikultural dəyərləri qorunub saxlanıldığı üçün “Azərbaycan multikulturalizm məkanıdır” deyə bilərik. Bu isə dünyaya yeni bir mesajdır.
Multikulturalizm mühitinin formalaşmasında cəmiyyətdə qadınların rolu danılmazdır. Təmas xəttində yerləşən Qapanlı kəndinin bir sakini olaraq məcburən cəlb olunduğumuz müharibənin ən ağır faciələrini gözümlə görmüşəm. I Qarabağ müharibəsi zamanı erməni tanklarının kəndə girməsi, 21 yaşlı kənd sakininin erməni snayperçisi tərəfindən vurularaq şəhid olması, insanların minaya düşməsi, yol kənarlarında ağaclar altnda qalmaları, azyaşlı məktəbli uşaqların qətlə yetirilməsi gözlərim önündədir. Daha ətraflı »

İndiki zamanda bir çox televiziya verilişləri kal armuda dönüb tı-xanıb bu xalqın xirtdəyinə–nə uda bilir, nə geri qaytara bilir.
Özəl kanallar lap şitin-şortun çıxarıblar. Neçə dəfə demək olar, neçə dəfə yazmaq olar: “Balam, bura Azərbaycandır, bu xalq Azərbaycan xalqıdır, onun öz tarixi keçmişi var, öz adət-ənənələri, öz mental dəyərləri var”?! Bura Fransa deyil ki, cinsi azlıqların hərəkətlərinə hüquqi və geniş meydan verilsin? Ya da eyni cinslilərin nigahını qanunla rəsmiləşdirsin! Və yaxud Afrikanın, Cənubi Amerikanın cəngəllikləri deyil ki, hamı lüt gəzsin və hamının gö-zü qarşısında kim nə istəyir, onu eləsin. Hər bir xalqın öz təməl prinsipləri var və bu əndazədən kənara çıxmaq həm eybəcərlik, həm də tərbiyəsizlik yaradır.
Televiziya verilişlərinin çoxunu tapşırırlar “uşaq-muşağa”. Onlar da adımızı dünyada biabır edən yüz hoqqadan çıxırlar, əxlaqsızlıq təlqin edən hərəkətlərə yol verirlər, ağızlarına nə gəldi danışırlar, nə cür istəsələr, elə də geyinirlər (bəlkə də geyinməsələr ondan yaxşıdır). Ucuz, şit, düşük, bambılı davranışları ilə ikrah hissi oyadırlar. Camaatı güldürmək üçün meymunluq edən, hörmətsiz sözlər işlədən, qışqıran-bağıran bu yaramazlar, həqiqətən də, millətimizin abırlı təbəqəsini təhqir edirlər, onların əsəbləri ilə oynayırlar. İnkişaf etmiş ölkələrə inteqrasiya budurmu? Adını “Şou proqram” qoy, nə pəstaha çıxarırsan çıxar, hə?
Bəzən “ ağsaqqal”, “ağbirçək” müğənnilərimiz də qoşulurlar bu “uşaq-muşağa”, biabır edirlər özlərini. Hələ onların əttökən geyimlərindən, dingiş hərəkətlərindən danışmıram, çünki bunları hamı görür və eşidir. Sadəcə olaraq deyirəm ki, ayıbdır! Onlar da azərbaycanlı olduğu üçün adam utanır. Daha ətraflı »

Dövrünün müasir tipli uşaq bağçası–körpələr evi idi bu bina. Tikildiyi zamanda yaraşıqlı görkəmi, müasir avadanlığı, mehriban tərbiyəçiləri və gələcəyin gül balalarından ibarət sakinləri vardı bu bağçanın. Bu gün də var. Amma necə və kimlər? İndinin sakinləri gül-çiçəkli, buz bulaqlı dağlarını, illərnən tikib-qurduqları ev-eşiklərini, var-dövlətlərini qoyub gəlmiş, Ağdam, Ağdərə, Kəlbəcər rayonlarından qaçqın-köçkün düşmüş vətən övladlarımızdır.
Təzada bax! Dünənki sakinlər boy atıb böyüdükcə sabahın xoşbəxtliyinə doğru gedirdi. Bu günkü sakinlər isə yaşa dolduqca həsrətlərinə qovuşmaq ümidi ilə günlərini sayırlar. Düşən qaranlıq gecələr, açılan günəşli sabahlar bu sakinlərin ümidlərinə yeni ümidlər calayır. 20 ildən çoxdur ki, bu insanlar bax beləcə ümidlər içərisində günlərini bir-birinə calayırlar. Hətta bəzisi ömürlərini vətən, yurd niskili ilə başa çatdırdılar, “Ağdam”, “Kəlbəcər”, “Ağdərə” deyə-deyə dünyalarını dəyişdilər.
Hamının hörmətini qazanmış Gəray kişi Ağdamdakı həyat-bacasının bir ovuc torpağını, bir dilim ətirli meyvəsini, Qaçay kişi ilə Firəngiz arvad Kəlbəcərin buz bulaqlarından bir qurtum su, dərdlərə dəva olan gül-çiçək ətri qoxuyan bir udum təmiz, saf hava istədilər, arzuladılar. Çox təəssüf ki, ömür onlara möhlət vermədi. Niskilləri özləri ilə bərabər bir dərdə, aşılmaz dağa çevrilərək əbədiyyətə qovuşdular.
Günlər xatırlandıqca daha niskilli xatirələr yada düşür. Xəyanətkar ermənilərin hiyləsindən ailəsini qaçırdaraq bu bağçanın kiçik bir otağına sığınan Kəlbəcərli Əvəz müəllim çatar-çatmaz yeniyetmə oğlunu itirdi burada. Erməninin atdığı “Qrad” raketinin qəlpələri ata-ananın onsuz da dərdli ürəyinə oğul dərdi də əlavə etdi. Daha ətraflı »

Kəlbəcər mahalından qaçqın düşən Dağıstan Abdullayev 1993-cü ildən Tərtər rayonunun Ağkənd kəndində məskunlaşıb. Gəncə Dövlət Universitetini də elə 1993-cü ildə bitirib. O vaxdan da Ağkənddə yerləşən Kəlbəcər rayon 68 saylı orta məktəbində direktor müavini işləyir. Ailəlikcə kənd camaatına qaynayıb qarışıblar. Ailədə 4 nəfərdilər–özü, həyat yoldaşı və iki qızı.
O danışır, mən qulaq asıram. Hiss edirəm ki, kəndlərindən, o dağlardan, meşələrdən, buz bulaqlardan danışdıqca kövrəlir. Deyir ki, Azərbaycanımızın hər bir guşəsi bizim üçün doğmadır, əzizdir. Amma bununla belə hər kəsin doğulub, boya-başa çatdığı istər kənd olsun, istərsə də şəhər, onun əsl vətəni, yurd yeri sayılır.
Elə mənim doğulub boya-başa çatdığım Kəlbəcər mahalının Zivel kəndi kimi. Uca dağların qoynunda qərar tutan bu kənd Kəlbəcərin ən qədim kəndlərindən sayılır. Qalın meşələrlə, sıldırım qayalarla əhatə olunmuş bu kəndin havası da, durna gözlü bulaqları da insan sağlamlığı üçün sanki can dərmanıdır.
Necə qaçqın düşdüyünü soruşuram. Deyir ki, ermənilər kəndimizi qəflətən ağır silahlardan atəşə tutdular. Camaat–kimi piyada, kimi atlaulaqla kəndi tərk elədi: 72 nəfər qız-gəlini isə bir “KamAZ”maşınına yığıb, Murov yolu ilə Gəncəyə yola saldıq. Oradan da Tərtərin Ağkənd kəndinə gəldik. Əvvəldən də bilirdik ki, bu kənddə Kəlbəcərdən olan insanlar çoxdur. O, sözünə davam edir. Daha ətraflı »

1993-cü il avqustun 23-də Füzuli rayonunun mərkəzi və 51 kənd işğal olunub.
Rayonun ümumi sahəsi 1386 kv.kmdir.
Rayonun işğaldan azad olunmuş ərazisində 13 qəsəbə və 20 kənd var. Qəsəbələrdən 12-si işğaldan azad olunmuş ərazidə yeni salınmış və məcburi köçkün ailələri müvəqqəti olaraq həmin qəsəbələrdə yerləşdirilib. Hazırda ərazidə 51 min məcburi köçkün məskunlaşıb.