Son illərdə ölkəmizdə kənd təsərrüfatı sürətlə inkişaf edərək, qeyri-neft iqtisadiyyatının mühüm sahələrindən birinə çevrilmişdir. Aqrar sektorda həyata keçirilən islahatlar və yeni çağırışlara uyğun strateji hədəflərin müəyyənləşdirilməsi kənd təsərrüfatının davamlı inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərmişdir. Bu çərçivədə elektronlaşmanın tətbiqi, dövlət xidmətlərinin optimallaşdırılması, eləcə də səmərəli idarəetmə sisteminin qurulması aqrar sahədə keyfiyyət dəyişikliyini şərtləndirmiş və bu sahənin inkişafı üçün əlverişli imkanlar yaratmışdır.
Aqrar sektorun aparıcı və həlledici sahəsi olan kənd təsərrüfatında aparılmış islahatlar və görülmüş işlər öz bəhrəsini verməkdədir. Belə ki, kənd təsərrüfatının şaxələndirilməsi, spesifik və ixrac yönümlü məhsulların yetişdirilməsi, əkinçiliyin və heyvandarlığın inkişafı istiqamətində atılan addımlar, xüsusən bir sıra ənənəvi sahələrin, məsələn, baramaçılıq, tütünçülük, üzümçülük, pambıqçılıq və bu kimi sahələrin yenidən dirçəldilməsi kənd təsərrüfatının yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoymasına imkan verib.
2022-ci ildə rayonda kənd təsərrüfatı məhsulunun həcmi 98580 min manat olmuş, əvvəlki ilə nisbətən 2.3 faiz artmışdır. Kənd təsərrüfatı məhsulunun 59403.2 min manatı və ya 60.3 faizi bitkiçilik sahəsinin hesabına formalaşmışdır.
Rayon üzrə 2022-ci ilin məhsulu üçün kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkin sahəsi 25093.3 hektar olmuşdur. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkin sahəsi 2021-ci ilə nisbətən 457.3 hektar və ya 1.8 faiz azalmışdır. Əkin sahəsinin 8364.3 hektarını və yaxud 33.3 faizini dənli və dənli paxlalı bitkilər, 5838.1 hektarını və yaxud 23.3 faizini texniki bitkilər, 1375.5 hektarını və yaxud 5.5 faizini kartof, bostan və tərəvəz bitkiləri, 9515.4 hektarını və yaxud 37.9 faizini yem bitkiləri təşkil etmişdir. Daha ətraflı »

4152 ton şəkər çuğunduru istehsal olunub

2022-ci ildə 193,4 hektar sahədə şəkər çuğunduru səpini həyata keçirən rayonumuzun torpaq mülkiyyətçiləri ilkin çəkidə 4152,4 ton məhsul əldə ediblər. Hər hektarın orta məhsuldarlığı 214,7 sentnerdir. Yığılan məhsul İmişli şəkər zavoduna təhvil verilib.
Qeyd edək ki, vacib texniki bitki hesab edilən şəkər çuğundurundan həm şəkər istehsalı üçün, həm də heyvandarlıqda yem kimi istifadə olunur.

11 min 385.1 hektarda payızlıq bitkilər səpilmişdir

Rayonumuzda 15 min 477,2 hektar sahədə payızlıq şum aparılıb, 2023-cü ilin məhsulu üçün 11 min 385,1 hektar sahədə dən və yaşıl yem üçün payızlıq bitkilər səpilib. Səpinlərin 7092,4 hektarı buğda, 4138,7 hektarı dən üçün arpa və 154 hektarı yaşıl yem üçün xəsil arpadır.
Bundan başqa, cari ilin məhsulu üçün 35,1 hektar sahədə baş soğan, 3 hektar sahədə sarımsaq, 904 hektar sahədə təzə yonca əkilib.

Tərtər Rayon Statistika İdarəsi

Tərtər Bölgə Təcrübə Stansiyası – yüksək məhsuldar dənli bitkilərin yetişdirilməsi ünvanı

Hörmətli oxucular, Tərtər Bölgə Təcrübə Stansiyası 1933-cü ildə Gəncə Seleksiya Stansiyasının dənli bitkilər şöbəsi əsasında yaradılmışdır. Burada bütün yaşayış şəraiti yaradıldıqdan sonra (körpələr evi-uşaq bağçası, rus dilində 7-illik məktəb, yaşayış üçün ictimai binalar və s.) Rusiya Federasiyasından kənd təsərrüfatı mütəxəssisləri və başqa obyektlərdə işləmək üçün mütəxəssislər gətirilmişdir. Həmçinin yerli azərbaycanlılar da işə qəbul olu-nurdular.

Bu elmi idarənin əsas məqsədi Azərbaycanda kənd təsərrüfatının yüksəl-dilməsi və yeni dənli bitkilərin növlərinin artırılmasından ibarət olmuşdur. Ən öncə alınan “Arandəni“ bərk buğda sortunun məhsuldarlığı 30-35 sentner idi. Sonra “Şirvandəniz” arpa sortu(məhsuldarlığı 35-40 sentnerdir), “Naxçıvandə-ni” arpa (məhsuldarlıq 35-40 sentner), 1944-cü ildə “Şərq” bərk buğda sortu (məhsuldarlıq 35-40 sentner) olmuşdur. Beləliklə, stansiyada daha yüksək məhsuldar sortların alınması üçün qızğın işlər, elmi axtarışlar aparılırdı.
1988-ci ildə yeni alınan “Mirbəşir-50” bərk buğda sortu 40-45 sentner məhsul verir.
Ölkəmiz müstəqillik əldə etdikdən sonra burada güclü elmi təcrübələr aparılmış və nəticədə taxılçılıqda ən yüksək məhsuldarlığa nail olunmuşdur, hətta 2014-cü ildə “Fatimə” arpa sortu 80-90 sentner məhsul vermişdir.
Bölgə Təcrübə Stansiya-sının elmi fəaliyyəti dövründə burada 50-dən çox bərk və yumşaq buğda, 7 arpa, 1 çovdar, bir tritikali və bir vələmir sortları alınmışdır. Stansiyada yeni dənli bitki sortları alınmaqla yanaşı, eyni zamanda yeni alimlər də yetişdirilib. Bu alimlər sırasında yerli tərtərlilər də vardır. Bəyiş Mirzəyev, Abdulla Abdullayev, Əjdər Sarıyev, Şirin Sarıyev, Fərman Qurbanov, Faiq Məmmədov, Mehman Babayev. Bu alimlər ayrı-ayrı vaxtlarda stansiyada direktor işləyiblər. Hal-hazırda stansiyaya yeni təyin olunmuş direktor Rəşad Familzadə ilk öncə iş rejiminə riayət etmək, məsuliyyətli olmaq, iş vaxtından səmərəli istifadə etmək, səliqə-səhman yaratmaqla qəsəbədə canlanmaya səbəb olmuşdur. İdarə ətrafindakı parkda, meşə zolağında ağacların budanması, gövdələrinin əhənglə ağardılması, yeni parkın salınması, idarə ətrafının və yolların təmiz saxlanılması qəsəbədə rəğbətlə qarşılanıb. Təsərrüfatın hər yerində canlanma gözəçarpandır. Daha ətraflı »

Baramaçılıq kənd təsərrüfatının gəlirli sahələrindən biridir. Tərtərlilərin bu sahədə zəngin təcrübəsi var. Belə ki, sovet dönəmində kəndlərimizin hamısında ipəkqurdu saxlanılır, yüksək nəticələr qazanılırdı.
Lakin müstəqilliyimizin ilk illərində bu sahə tədricən unudulmağa başladı. Səbəb isə Birinci Qarabağ müharibəsi dövründə infrastrukturun dağıdılması, qazın, elektrik enerjisinin ol-maması səbəbindən çəkil ağaclarının doğranıb yandırılması olmuşdu.
Baramaçılığı inkişaf etdirmək üçün ilk növbədə yenidən onun yem bazasını yaratmaq lazım idi.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin müvafiq Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “Azərbaycan Respublikasında baramaçılığın və ipəkçiliyin inkişafına dair 2018–2025-ci illər üçün Dövlət Proqramı”na uyğun olaraq baramaçılığın yem bazasının genişləndirilməsi məqsədi ilə Tərtər rayonunda yeni tut bağlarının salınması işlərinə başlanılmışdı və hal-hazırda bu işlər davam etdirilir.
Bölgü əsasında fermer təsərrüfatlarına, barama istehsalçılarına əvəzsiz olaraq tut tingləri paylanılır. Ting əkiləcək sahələrə əvvəlcədən aqrotexniki qulluq göstərilir. Tinglərin əkinində mütəxəssislər yaxından iştirak edir. Tut bağlarının uzunmüddətli yetişdirilməsi üçün dayanıqlı su təminatı nəzərdə tutulub.
Rayondakı mövcud və yeni əkilən tut ağacları, əhalinin baramaçılıq sahəsindəki təcrübəsi, həmçinin bu sahənin gəlirli olması barama istehsalını ildən-ilə artırmağa imkan verir. Daha ətraflı »

2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında Tərtər rayonunda iqtisadiyyatın əsas sahələri üzrə istehsal olunmuş məhsul və xidmətlərin ümumi həcmi 172 milyon 285 min manat təşkil etmişdir ki, bu da ötən ilin müvafiq dövrünə nisbətən 18 faiz çoxdur. Məhsul və xidmətlərin 73.5 faizi istehsal sahələrinin, 26.5 faizi xidmət sahələrinin payına düşmüşdür.
2022-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında 12802.8 min manatlıq və ya ümumi məhsulun 7.4 faizi qədər sənaye sektorunda, 79681.9 min manatlıq (46.3%) kənd təsərrüfatı sahəsində, 34080 min manatlıq (19.8%) tikinti-quraşdırma işləri yerinə yetirilmiş, 43495 min manatlıq (25.2%) ticarət və xidmət sahəsində, 1553.4 min manatlıq (0.9%) nəqliyyat və anbar təsərrüfatı sahəsində, 671.9 min manatlıq (0.4%) informasıya və rabitə sahələrində məhsul və xidmətlər istehsal olunmuşdur.
Sənaye istehsalı 55.3 faiz, kənd təsərrüfatı istehsalı 1.5 faiz, tikinti-quraşdırma iş-ləri 2.1 dəfə, nəqliyyat xidmətləri 41.7 faiz, informasiya və rabitə xidmətləri 7.2 faiz artmışdır.

Tərtər Rayon
Statistika İdarəsi

Tərtər rayonunun iqtisadiyyatının əsasını təşkil edən kənd təsərrüfatının əsas sahələrindən olan heyvandarlıq məhsullarının istehsalı ilbəil artır.
2022-ci il oktyabr ayının 1-nə Tərtər rayonunda 30699 baş qaramal, 44636 baş qoyun və keçi olub. İribuynuzlu mal-qaranın sayı əvvəlki ilin müvafiq dövrünə nisbətən 3.8 faiz və ya 1136 baş artmışdır. 2021-ci ilin 9 ayında rayonda bütün təsərrüfat kateqoriyaları üzrə diri çəkidə 2684 ton ət, 17689.8 ton süd, 11050 min ədəd yumurta və 88.4 ton yun istehsal edilib. 2021-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə ət istehsalı 0.7 faiz, süd is-tehsalı 2.5 faiz artmışdır. Heyvandarlıq məhsullarının istehsalının artmasında heyvanların baş sayının artması ilə yanaşı, cins tərkibinin yaxşılaşdırılması da mühüm rol oynayır. Rayonda heyvandarlıq məhsulları istehsalının intensiv artmasına zəmin yaradan cins maldarlığın inkişafı üçün heyvanların süni mayalanması uğurla davam etdirilir. 2022-ci ilin 9 ayında 2115 baş inək və düyə süni yolla mayalandırılıb, 1032 baş cinsi yaxşılaşdırılmış buzov alınıb. Mayalanma zamanı əsasən “Holştein-friz” və “Simmental” cinslərdən olan buğaların toxumlarından istifadə edilir.

Tərtər Rayon Statistika İdarəsi

Ürəkaçan nəticələr arzulayırıq

Pambıq yığımının başlamasına sayılı günlər qalıb. Cari ildə havaların quraq keçməsi bu sahədə bir sıra çətinliklər ya-ratsa da, fermerlərimiz bütün imkanlarını maksimum səfərbər edərək, bol məhsul yetişdirmişlər.
Tərtər rayon Aqrar İnkişaf Mərkəzinin bitkiçilik sektorunun müdiri Arif Behbudovun verdiyi məlumata görə, 2022-ci ilin məhsulu üçün 3440 hektar ərazidə pambıq becərilməsi məqsədilə 1087 nəfər istehsalçı ilə müqavilələr bağlanıb.
Qeyd olunmalıdır ki, Tərtər rayonu bir neçə ildir ki, pambıqçılıqda hər hektarın məhsuldarlığına görə ölkə üzrə bi-rincilər sırasındadır. Ötən il isə bu rəqəm 31,8 sentner təşkil edib. Ayrı-ayrı fermerlər – Fazil Vəliyev, Miri Rzayev, İlkin Qurbanov pambıqçılıqda yüksək göstəricilərə nail olaraq, hər hektar sahədən 45-50 sentner məhsul götürmüşlər.
Cari ildə həm iqtisadi çətinliklərə, xüsusən də Rusiya-Ukrayna müharibəsi nəticəsində dünya nizamının pozulmasına, gübrə çatışmazlığına, həm də iqlim dəyişikliklərinə baxmayaraq, fermerlərimiz gecəni gündüzə qatıb, yaxşı məhsul becəriblər.
Azad olunmuş Suqovuşan Su Anbarından suyun gəlməsi də bu işdə onlara kömək olub.
Qarşıdakı günlərdə pambıqçılıqda ən mühüm mərhələ olan yığım başlayacaq. İndi bütün təsərrüfatlarda mövcud texnika bir daha nəzərdən keçirilir, son təmir işləri aparılır.
Pambıq təhvil veriləcək məntəqələrdə də hazırlıq işlərinin qızğın çağıdır.
Vaxtıilə sovetlər dönəmində “ağ qızıl” adlandırdığımız bu texniki bitkinin becərilib hasilə gəlməsi olduqca çətin və çox zəhmət tələb edən bir prosesdir. Lakin nəticələr uğurlu olanda, zəhmət bəhrə verəndə çətinliklər arxada qalmış olur.
Odur ki, hər birinizə yaxşı nəticələr, bol ruzi, ailə büdcənizin möhkəmləndirilməsini arzulayırıq, əziz fermerlər.

Svetlana Bağırova

Bölgələrdə taxıl biçini başa çatmış sahələrdə yay şumu və təkrar əkinlərin aparılması prosesi davam edir.
Kənd təsərrüfatı naziri İnam Kərimov Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutunun Tərtər Bölgə Təcrübə Stansiyasında (BTS) yay şumu və təkrar qarğıdalı əkini prosesini izləyib, Ağdam, Bərdə, Yevlax, Tərtər, Goranboy rayonlarından olan fermerlərlə görüşüb.
Tədbirdə bir neçə əməliyyatı eyni zamanda aparmağa imkan verən yeni aqreqatlardan istifadənin əhəmiyyətinə toxunulub. Tədbir iştirakçılarına innovativ becərmə texnologiyaları – şum aparılması, reperləmə, torpağın ağır disk-li mala ilə üzlənməsi və təkrar əkin prosesi əyani nümayiş olunub.
Kənd təsərrüfatı naziri İnam Kərimov jurnalistlərə açıqlamasında bildirib ki, aqrar sahənin daha da inkişafı üçün dövlət tərəfindən çox böyük dəstək tədbirləri həyata keçirilir. Kənd təsərrüfatının müxtəlif sahələrinin, xüsusilə taxılçılığın inkişafı üçün subsidiya verilir, texnika təminatı ilə bağlı dövlət tərəfindən güzəştlər tətbiq edilir. Bu günlərdə Azərbaycan Respublikası Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən “Ərzaqlıq buğda ilə özünütəminetmə səviyyəsinin yüksəldilməsinə dair bir sıra tədbirlər haqqında” Fərman imzaladığını xatırladan nazir İnam Kərimov qeyd edib ki, yeni qərar ölkədə ərzaqlıq buğdanın istehsalını daha da stimullaşdıracaq: “Bildiyiniz kimi, bütün dünya ölkələrində, qlobal səviyyədə ərzaq təhlükəsziliyi ilə bağlı çağırışlar mövcuddur. Bu sahədə risqlərin qarşı-sının alınması üçün cənab Prezident tərəfindən ərzaqlıq buğda əkinlərini təşviq etmək məqsədilə müvafıq Fərman imzalanıb. Daha ətraflı »

Rayonumuzun fermerləri və torpaq mülkiyyətçiləri taxıl biçinini müvəffəqiyyətlə başa vurub, uğur qazanıblar.
2022-ci ilin məhsulu üçün rayonda 8102.9 hektar sahədə taxıl beçərilmişdi. Bunun 3976.7 hektarı buğda, 4216.2 hektarı dən üçün arpadır.
Bütün qüvvələrini səfərbər edən taxılçılar 8102.9 hektar taxıl sahəsindən 33 min 233.1 ton məhsul əldə ediblər. Hər hektarın orta məhsuldarlığı 41 sentner olub. Buğda sahələrində məhsuldarlıq 43.6 sentner, arpa sahəsində isə 38.5 sentner təşkil edib. Ötən illə müqayisədə buğdanın məhsuldarlığı 0.7 sentner, arpanın məhsuldarlığı 0.6 sentner artıb.
Fermerlərdən Emin Qurbanov, Şahmar Müseyibov, Fazil Vəliyev, Rüstəm Quliyev və başqaları taxıl zəmilərinin hər hektarından 45 sentner buğda götürərək, rayonun ümumi göstəricisinə öz töhfələrini veriblər.
Hazırda biçilmiş taxıl sahələrində şum aparılır.

“Yeni Tərtər”

2022-ci ilin məhsulu üçün əvvəlki illərdə əkilmiş çoxillik otların əkin sahələri də daxil edilməklə, payızlıq və yazlıq bitkilərin ümumi əkin sahəsi 25343.3 hektar olmuş və keçən illə müqayisədə 207.3 hektar və yaxud 0.8 faiz azalmışdır.
Rayon üzrə əkin sahəsinin 8364.3 hektarını və yaxud 33 faizini dənli və dənli paxlalı bitkilərin, 6088.1 hektarını və yaxud 24 faizini texniki bitkilərin, 1375.5 hektarını və yaxud 5.4 faizini kartof, tərəvəz və bostan bitkilərinin, 9515.4 hektarını və yaxud 37.6 faizini yem bitkilərinin əkin sahələri təşkil etmişdir.
Dənli və dənli paxlalılar Dənli və dənli pax-lalı bitkilərin 3976.7 hektarı (47.5%) buğda, 4126.2 hektarı (49.3%) arpa, 173.5 hektarı (2.1%) dən üçün qarğıdalı, 84.9 hektarı noxud, 2 hektarı lobya, 0.5 hektarı darı və 0.5 hektarı soya əkinlərindən ibarətdir.
Carı ildə dənli və dənli paxlalı bitkilərin əkini əv-vəlki ilə nisbətən 653.4 hektar və yaxud 7.2 faiz, o cümlədən buğda əkini 1318.3 hektar və yaxud 24.9 faiz, dən üçün qarğıda-lı əkini 16 hektar və ya 8.4 faiz azalmış, arpa əkini 621 hektar və ya 17.7 faiz artmışdır. 2022-ci ilin məhsulu üçün rayon üzrə ən çox dənli və dənli paxlalı bitkilər Şıxarx (651 hektar), Hüsənli (593 hektar), Bəyim-sarov (535 hektar), Qaraağacı (482 hektar) inzibati ərazi dairələrində əkilmişdir. Daha ətraflı »